شقاق مقعدی یا anal fissure یک پارگی کوچک در پوشش داخلی یا خارجی مجرای مقعد شما است. کانال مقعد یا رکتوم یک لوله کوتاه است که رکتوم (قسمت پایین کولون) را به مقعد متصل می‌کند.
ابتلا به شقاق یا فیشر مقعد معمولا اجابت مزاج (دفع مدفوع) را بسیار دردناک می‌کند و ممکن است هربر هنگام دفع دچار خونریزی شوید. درد فیشر باعث انقباض عضلات مقعد شده و ممکن است اجابت مزاج را برای شما سخت کند و باعث یبوست شود. (حرکت روده کمتر از حد معمول)
شقاق مقعدی باعث افزایش خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ نمی‌شود.
علائم شقاق مقعدی چیست؟
شقاق مقعدی یکی از شایع‌ترین علل درد و خونریزی مقعد است. علائم ممکن است در هر فرد کمی متفاوت باشد و طبق گفته سایت www.mskcc.org شایع‌ترین نشانه‌های فیشر شامل موارد زیر است:
- درد شدید و گزنده در هنگام اجابت مزاج. این درد ممکن است از چند دقیقه تا چند ساعت پس از اجابت مزاج ادامه یابد. همچنین ممکن است در حین اجابت مزاج احساس بریدگی یا پارگی داشته باشید.
- پارگی یا بریدگی قابل مشاهده در ناحیه
- درد ممکن است باعث اجتناب فرد از انجام دفع و یبوست شود.
- همچنین درد زیاد باعث اسپاسم عضلات اسفنکتر مقعد شود که می‌تواند شقاق مقعدی شما را بدتر کند. این اسپاسم از بهبود شقاق مقعدی جلوگیری می‌کند و منجر به درد بیشتر و عود مکرر شقاق می‌شود.
- خون قرمز روشن در حرکات روده یا روی دستمال توالت بعد از اجابت مزاج.
- برچسب پوستی (توده کوچک گوشت اضافه) در نزدیکی مقعد. در صورت داشتن شقاق مقعدی مزمن (که بیش از 8 هفته طول کشیده) این احتمال بیشتر است.
شقاق مقعدی چگونه تشخیص داده می شود؟
پس از مراجعه، پزشک در مورد علائم و سابقه سلامتی شما سوالاتی می‌پرسد و یک معاینه فیزیکی در ناحیه مقعد انجام می‌دهد. پزشک به آرامی باسن شما را جدا می‌کند و به ناحیه اطراف مقعد برای بررسی پارگی و سایر علائم بیماری نگاه می‌کند. محل شکاف ممکن است به یافتن علت کمک کند.
شقاق اغلب در قسمت پشتی مقعد ایجاد می‌شود. البته برخی زخم‌ها در قسمت جلویی مقعد رخ می‌دهند.
فیشرهایی که در طرفین مقعد ایجاد می‌شوند، ممکن است در اثر شرایطی مانند بیماری کرون ایجاد شوند. در صورتی که پزشک به عارضه دیگری به عنوان علت شقاق مشکوک شود ممکن است یکی از آزمایشات زیر را انجام دهد:
معاینه رکتال دیجیتال: پزشک شما یک انگشت دستکش دار و روغن کاری شده را به آرامی وارد مقعد می‌کند. همچنین ممکن است از ابزاری به نام اسپکولوم استفاده شود که داخل مقعد گذاشته شده و به آرامی منبسط می شود. این وضعیت به پزشک اجازه می‌دهد تا قسمت بیشتری از ناحیه مقعد را ببیند.
آزمایش خون مخفی مدفوع: این آزمایش خون پنهان در مدفوع شما را بررسی می‌کند.
اگر آزمایشات بیشتری نیاز باشد، ممکن است پزشک شما کولونوسکوپی یا سیگموئیدوسکوپی را انجام دهد.
راه‌های درمان شقاق مقعد
درمان شقاق شدت بیماری و علائم، سن و سلامت عمومی شما بستگی دارد. فیشر حاد نوعی از این بیماری است که برای مدت کوتاهی باقی می‌ماند و اغلب در عرض 6 هفته با درمان‌های خانگی و دارویی و درمان یبوست، بهبود می‌یابد.
اما فیشر مزمن معمولا 6 هفته یا بیشتر طول می‌کشد و ممکن است به درمان بیشتری مانند جراحی نیاز داشته باشد. اگر شقاق مقعدی شما به خوبی بهبود نیابد، ممکن است به دلیل گرفتگی عضلات اسفنکتر مشکلاتی برای شما ایجاد شود. این وضعیت مانع از جریان طبیعی خون از طریق عروق خونی در مقعد می‌شود و کاهش جریان خون از بهبودی جلوگیری می‌کند.
درمان ممکن است شامل دارو و پماد برای کاهش علائم شقاق و تزریق سم بوتولینوم (تزریق) باشد. اینها می‌توانند به بهبود جریان خون و در نتیجه به بهبود شقاق مقعدی کمک کنند.
درمان شقاق در خانه
برای درمان شقاق خفیف در خانه، رعایت برخی از دستورالعمل‌ها توصیه می‌شود:
تغییرات در رژیم غذایی: شما ممکن است برای کمک به کاهش اسهال یا یبوست، نیاز به خوردن فیبر بیشتر و نوشیدن آب بیشتری داشته باشید. درمان یبوست بسیار مهم است، در غیر این صورت احتمال بازگشت شقاق وجود دارد. اگر نمی‌دانید چه تغییراتی باید در رژیم غذایی خود ایجاد کنید، به یک متخصص تغذیه مراجعه کنید. دریافت فیبر کافی از یبوست و حرکات روده بزرگ یا سفت جلوگیری می‌کند.
حمام سیتز: نشستن در یک لگن گرم و کم عمق تا 20 دقیقه در روز می‌تواند به کاهش علائم کمک کند.
نرم کننده های مدفوع: داروهای نرم کننده مدفوع یا مکمل‌های فیبر ممکن است به کاهش یبوست کمک کند.
دارو: استفاده از کرم، پماد یا داروهای شیاف مانند نیترات‌ها یا مسدود کننده‌های کلسیم ممکن است به بهبود شقاق کمک کنند.
جراحی و لیزر فیشر
عمل اسفنکتروتومی باز و بسته: این جراحی اسفنکتروتومی داخلی جانبی نامیده می‌شود. در طول جراحی، یک برش کوچک در عضله به آزاد شدن فشار داخل مقعد کمک می‌کند. این اجازه می‌دهد تا خون بیشتری در این ناحیه جریان یابد تا بافت‌ها بهبود یابد. البته بهتر است با پزشک خود در مورد خطرات، مزایا و عوارض جانبی و احتمالی همه درمان‌ها صحبت کنید.
لیزر شقاق: عمل لیزر شقاق بدون بیهوشی و به صورت سرپایی انجام می شود و زمان عمل کمتر از نیم ساعت است. در روش عمل سرپایی و سریع لیزر فیشر بجای بیهوشی از بی حسی موضعی استفاده می‌شود. طی این عمل با استفاده از اشعه لیزر محل زخم ترمیم شده و در صورت لزوم زائده‌های اضافی حذف می‌شوند.همچنین اگر نیاز به کاهش فشار در ناحیه مقعد باشد، این توسط اشعه لیزر برشی در عضله ایجاد می‌شود تا فشار کاهش یابد.
بیمار بلافاصله بعد از انجام این درمان مرخص می‌شود و نیازی به استراحت طولانی نیست. اما نکاتی هست که بعد از لیزر باید برای پیشگیری از بازگشت مجدد بیماری رعایت شود.
عوامل و دلایل شقاق چیست؟
شایع ترین علت شقاق، عبور مدفوع بزرگ یا سفت به دلیل یبوست است. این عارضه همچنین ممکن است در اثر اسهال شدید، رابطه مقعدی، زایمان طبیعی و یا قرار دادن شیء خارجی در مقعد ایجاد شود.
فاکتورهای ریسک
اگر فردی دارای یکی از موارد زیر باشد بیشتر در معرض خطر شقاق مقعدی است:
- یبوست که باعث می‌شود برای دفع مدفوع سفت فشار بیاورید
- یک رژیم غذایی کم فیبر
- اسهال زیاد
- جراحی کاهش وزن اخیر، اگر منجر به اسهال مکرر شود
- زایمان طبیعی
- ضربه و آسیب جزئی، مانند دوچرخه سواری در کوهستان
- هر گونه بیماری التهابی در ناحیه مقعد
- بیماری التهابی روده
- عفونت یا HIV
- عمل جراحی در ناحیه لگن
عوارض احتمالی شقاق مقعدی چیست؟
درد ناشی از شقاق می‌تواند باعث اسپاسم عضلانی در عضله اسفنکتر مقعد شود و این می‌تواند بهبود بیماری را سخت کند. اسپاسم همچنین می‌تواند باعث پارگی بیشتر در هنگام اجابت مزاج شود. این چرخه منجر به فیشر مزمن مقعدی در بسیاری از افراد می‌شود. سایر عوارض بیماری می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- درد و ناراحتی مداوم
- مشکل در اجابت مزاج
- کاهش کیفیت زندگی
- عود مکرر فیشر بعد از درمان
- تشکیل عفونت و ایجاد آبسه یا فیستول
- حرکات روده و گاز کنترل نشده
برچسب ها : شقاق,درمان شقاق,لیزر شقاق,درمان شقاق با لیزر,لیزر فیشر
