واکسن، میکروب ضعیف شده، زنده، کشته شده یا سم ضعیف شده میکروب یا بخشی از اجزای بدنه میکروب است که طبق برنامه ای خاص به صورت خوراکی یا از راه های دیگر آن را به بدن انسان وارد میکنند تا ایجاد آنتی بادی های محافظ در مقابل بیماری ها را تحریک کند و به این ترتیب فرد واکسینه در برابر بیماری در صورتی که در معرض آن قرار بگیرد، مصون می شود. واکسن در سنین بسیار پایین به کودکان تجویز میشود. افسانه های زیادی در مورد ایمن سازی وجود دارد و بعضی از والدین درباره ایمن سازی نوزادان‌شان نگران هستند. این بخش حاوی اطلاعاتی است که به این نگرانی ها پاسخ میدهد؛ البته شما باید پیش از واکسیناسیون، در مورد برنامه ایمن سازی نوزاد خود با پزشک تان یا مراقب سلامت در مراکز بهداشتی درمانی گفتگو کنید.
چرا باید نوزاد خود را با واکسیناسیون ایمن سازی کنید؟
ایمن سازی نوزاد یک روش بیخطر است و تنها دلیل محکمی که میتواند مانع از واکسیناسیون شود شرایط نوزاد و نظر پزشک است. درواقع ایمن سازی نوزاد در پیشگیری از بسیاری بیماری ها که میتوانند باعث وخامت حال و حتی مرگ شوند، مؤثر است و در چند دهه اخیر این بیماری ها که زمانی شایع بودند به دلیل واکسیناسیون دیگر به ندرت مشاهده میشود. حتی کسانی که واکسن نزده اند به این دلیل که از تعداد افراد حامل عامل بیماری کاسته شده است و میزان انتقال تقلیل یافته، از مزایای آن بهره مند شده اند.
ایمن سازی نوزاد در مقابل دیفتری، فلج اطفال، کزاز، هپاتیت ب، سیاه سرفه، هموفیلوس آنفلوآنزای تیپ B، سرخک، اوریون و سرخجه برای همه کودکان توصیه میشود. واکسن سایر بیماری ها مطابق با برنامه ایمن سازی برای افرادی تجویز می شوند که خطر ابتلا به آنها با سفر به نواحی دیگر دنیا وجود دارد.
واکسیناسیون عوارض جانبی دارد؟
بعضی کودکان پس از واکسیناسیون عوارض جزیی پیدا میکنند که به آسانی در خانه قابل کنترل است. عوارض جدی بسیار نادرند و تنها در یک نفر از هر 1 میلیون نفر که واکسینه میشوند، دیده میشوند. همچنین لازم نیست واکسینه کردن کودک را به دلیل بیماری جزیی مثل سرماخوردگی به تأخیر انداخت. واکسن ها سیستم ایمنی کودک را تضعیف نمیکنند.
هیچ راه دیگری به جز واکسیناسیون برای پیشگیری از بیماری های شایع زیر وجود ندارد. باید مطابق با برنامه اصلی ایمن سازی کشور، همه کودکان واکسن دریافت کنند. برنامه واکسیناسیون کشور ما طبق جدول زیر است و ممکن است تغییراتی کند که معمولا از طریق مراکز بهداشتی درمانی اجرا خواهد شد. ضروری است برای ایجاد مصونیت لازم انجام واکسیناسیون در تاریخ های مقرر و سروقت انجام شود و از تعجیل و یا تأخیر پرهیز گردد.
در چه شرایطی پس از ایمن سازی نوزاد باید به پزشک مراجعه کنیم؟
پس از واکسیناسیون در برخی از موارد نادر عوارضی جزیی پدیدار میشوند که باید به پزشک مراجعه کنید. برخی از این موارد شامل:
- تب بیش از 40 درجه سانتی گراد زیر بغل
- تشنج طی 72 ساعت اول واکسیناسیون
- گریه کودک و آرام نشد طی 48 ساعت از واکسیناسیون
- ظرف 48 ساعت از واکسیناسیون کوک شل شده و جواب نمیدهد
- کودک خیلی ناخوش بهنظر میرسد
در صورتی که این علایم ظرف مدت 2 روز بهبود نیافتند حتما به پزشک مراجعه نمایید و در صورت بهبود ادامه رود واکسیناسیون و ایمن سازی بدن را انجام دهید.
توصیه های خانگی
این بخش شامل مواردی بعد از ایمن سازی نوزاد خود می‌باشد که باید آنهارا رعایت کنید تا مشکلی برای کودک پیش نیاید.
درد در محل تزریق
بسیاری از نوزادان در محل تزریق درد دارند. در محل تزریق ممکن است قرمزی، ورم یا توده ایجاد شود. میتوان در 24 ساعت اول بعد از تزریق واکسن با کمپرس سرد این عوارض را درمان کرد. در زمان بیداری کودک مقداری یخ را در پارچه ای پیچید و هر ساعت به مدت 5 دقیقه در محل تزریق نگه داشت. اکثر واکنش های موضعی ظرف چند روز بهبود مییابد، هرچند گاهی توده هایی کوچک باقی میماند که باید پزشک آن را ببیند. استامینوفن برای هرگونه دردی مؤثر است. دیگر مسکن ها یا تب بر ها پس از واکسیناسیون توصیه نمیشوند.
تب خفیف واکسیناسیون
تب خفیف به دنبال واکسیناسیون شایع است. تجویز قطره استامینوفن هر 4 تا 6 ساعت مفید است. دیگر مسکن ها و یا تب بر ها پس از واکسیناسیون توصیه نمیشوند. تب باید ظرف 1 تا 2 روز رفع شود، اگر باقی ماند پزشک باید کودک را ببیند.
بیماری خفیف
گاهی بیماری خفیف با علایم آبریزش از بینی، تب خفیف و بثورات قرمز صورت و بدن 7 تا 10 روز پس از واکسن سرخک، سرخجه و اوریون رخ میدهد.
هنگام آرام کردن بچه
هنگامی که بچه را آرام میکنید مراقب باشید به محل تزریق دست نزنید.
نداشتن واکنش به واکسیناسیون
بیش از 99 درصد کودکان واکنشی به ایمن سازی ندارند و بسیاری حتی هنگام تزریق نیز احساس ناراحتی نمیکنند.
حساسیت به غذا یا دارویی خاص
اگر کودک شما به دارو یا غذایی خاص آلرژی یا حساسیت دارد، باید به پزشک خود و مسئول واکسیناسیون مرکز بهداشت اطالع دهید.
نتیجه گیری
ایمن سازی نوزاد از طریق واکسیناسیون یک راهکار اثبات شده و مؤثر در پیشگیری از بیماری های خطرناک است. واکسن ها موادی هستند که با ایجاد آنتی بادی های محافظ در بدن، فرد را در برابر بیماری های مختلف مصون میکنند. این فرآیند به کودکان از سنین پایین تزریق میشود و تاثیر بسیار مثبتی در کاهش انتقال بیماری ها و ایجاد سلامتی دارد.
پدر و مادران می‌بایست قبل از تصمیم گیری در مورد واکسیناسیون نوزادان خود، با پزشک مشورت کرده و افسانه ها را از حقایق جدا کنند. آموزش ها و توصیه های بهداشتی پس از واکسیناسیون نیز باید به دقت رعایت شوند. در صورت ظهور علائم غیرعادی، مراجعه به پزشک ضروری است. در کل، واکسیناسیون نقش مهمی در افزایش مصونیت جامعه در برابر بیماری ها دارد و به عنوان یک راه حیاتی برای حفظ سلامتی نوزادان لازم است.
