دارو دادن به نوزاد

دارو دادن به نوزادان امر بسیار مشکل می باشد چرا که رفلاکس بلع قوی دارند و با مقدار خیلی کمی از قطره یا شربت نیز ممکن است همه دارو و حتی شیری که خورده را بالا آورند.

نحوه صحیح دارو دادن به نوزاد و نکات مهم آن

معمولا دارو دادن به نوزاد یکی از دردسرهای بزرگ والدین بوده حتی اگر قطره مولتی ویتامین، آهن و دیگر داروهای روزانه وی باشد. حال در شرایطی که نوزاد بیمار و بدخلق هم باشد این امر سخت تر هم می شود. ولی تکنیک هایی هست که خوراندن دارو به نوزاد را ساده تر می سازند. در سنین زیر یکسال دارو دادن به کودکان مشکل است چرا که رفلاکس بلع قوی دارند و با مقادیر کمی از شربت یا قطره نیز امکان بالا آوردن همه دارو یا شیر مصرف شده وجود دارد.

در ضمن مایع بودن دارو موجب می شود موقع ریختن دارو در پیمانه نتوان با دقت میزان آن را اندازه گیری نمود از این رو امکان برآورد صحیحی از میزان داروی قورت داده شده توسط نوازد وجود ندارد. والدین برای دارو دادن به نوازد روش های مختلفی دارند که ممکن است برخی از آن ها مورد تایید پزشکان نباشد و در مواردی اثر دارو نیز از بین می رود.

ابزارهای کمکی برای دارو دادن به نوزاد

از آنجا که وادار نمودن کودک به عملی که آن را دوست ندارد بسیار مشکل است این امر در مورد نوزاد قطعا سخت تر می شود به ویژه خوراندن خوراکی تلخ و عجیبی که هر چند ساعت طی روز تکرار می شود.
کودک هنگام بیماری بدحال و لجبازتر شده و این موضوع دارو دادن به او را سخت تر می سازد. شیوه های مختلفی برای خوراندن دارو به نوزاد و شیرخوار وجود دارد و نحوه انجام آن به نوزاد، نوع دارو، سن شیرخوار، غلظت دارو و حتی علایق نوزاد ربط دارد. در ادامه با چند ابزار کمکی این کار آشنا می شوید.

•  سرنگ

از آنجا که اندازه های درج شده روی سرنگ ها دقیق بوده و تمیز و استریل نیز هستند می توانند ابزار مناسبی برای دارو دادن به نوزادان باشند. بنابراین دارو را با یک سرنگ(البته بدون سوزن) اندازه گیری و به نوازد بدهید.
دقت کنید که نوزاد ممکن است حرکات ناگهانی انجام دهد از این رو مواظب باشید سرنگ به سقف و اطراف دهان او آسیبی وارد نکند. در ضمن پیستون سرنگ را بیکباره فشار ندهید چرا که دارو به حلق نوزاد پرتاب شده و سبب سرفه های شدید او می شود. سعی کنید قطره قطره داروی درون سرنگ را به نوازد بخورانید.

می توان گفت بهترین شیوه برای خوراندن دارو به نوزاد استفاده از سرنگ است برای انجام صحیح این کار میزان مناسب دارو را با سرنگ تنظیم نموده و کنار دست خود قرار دهید سپس نوزاد را روی پای خود طوری بنشانید که باسن او روی ران شما قرار گرفته و سرش به سمت بالا باشد. پاهای نوازد را در دو سمت پهلوهای خود قرار داده تا آزادی عمل کمتری داشته باشد در ضمن آرامشتان را حفظ و از هر نوع پرخاشگری بپرهیزید چرا که با عصبانی شدن شما امتناع او بیشتر می شود.
در ادامه با یک دست پشت سر نوازد را گرفته و با دست دیگر سرنگ را نگه دارید به آهستگی سرنگ را در دهان نوازد بگذارید و قطره قطره دارو را به او بخورانید. این امر با دمیدن یا فوت ملایم به صورتش تسهیل یافته و نوزاد به طور رفلکسی دارو را قورت خواهد داد.

• قطره چکان

اندازه دارو با توجه به کوچک بودن جثه نوازد باید با دقت زیادی تنظیم شود. با توجه به این که اکثر داروهای نوزادان و کودکان به شکل چند سی سی تجویز می گردد بهترین روش جهت تنظیم میزان داروی مصرفی نوازد استفاده از یک قطره چکان استاندارد می باشد.
دقت کنید در دارو دادن به نوزاد هرگز قطره چکان شیشه ای را در دهان فرزند قرار ندهید به ویژه نوزادی که دندان درآورده باشد. بعد از هر بار مصرف دارو قطره چکان را به خوبی با آب شستشو داده و در هوای آزاد قرار دهید تا خشک شود. از قرار دادن قطره چکان شسته شده بلافاصله در ظرف دربسته اجتناب کنید. چرا که قارچ ها به سرعت روی آن رشد کرده و به دهان نوزاد منتقل خواهند شد.

• پیمانه های مدرج

داخل جعبه های برخی داروها پیمانه یا قاشق های کوچکی وجود دارد و این ابزارها البته برای خوراندن دارو به نوزادان بالای یک سال خیلی مناسب خواهد بود. توسط آن ها می توان علاوه بر اندازه گیری میزان دارو آن را به دهان نوازد نیز انتقال داد.

• شیشه شیر

می توان داروهایی مانند قرص ها که باید در آب یا شیر حل شود را داخل شیشه شیر ریخته و به نوزاد خوراند. دقت کنید که دارو کاملا حل شده تا ذرات درشت آن سوراخ سر شیشه را مسدود نسازد. زیر نظر پزشک می توان داروهای تلخ یا داروهایی که رقیق شدن آن ها مشکلی به وجود نمی آورد را با آب میوه های خانگی مخلوط نموده و توسط شیشه شیر به نوازد بالاتر از ۶ ماه خوراند.

• داروخوری ها

داروخوری محصولی است که جهت خوراندن دارو به افراد کم سن یا مسن به کار می رود. توسط این ابزار می توان به سادگی دارو را به انتهای حلق نوازد فرستاده و او بدون تست مزه آن، دارو را بخورد. در ضمن بعضی از ست های داروخوری، سر سیلیکونی داشته که موجب می شود دیگر مثل سرنگ به سقف دهان یا لثه های نوازد آسیبی وارد نشود.

نحوه صحیح دارو دادن به نوزاد

چنانچه باید به تنهایی به نوازد دارو بخورانید می توانید اول دارو را در سرنگ آماده نموده و سپس در حالتی که نوازد را در بغل دارید یا روی یک سطح مطمئن گذاشته اید به آرامی دهان او را باز نموده و دارو را به داخل و عقب دهان و همچنین سمت گونه های نوازد بریزید. البته دقت فراوانی برای این کار نیاز است.
در این نواحی از دهان نوازد جوانه های چشایی حضور ندارند و نوازد طعم متفاوت دارو را حس نخواهد کرد. اگر به جای سرنگ از قاشق مدرج بهره می گیرید باید قاشق را داخل لب پایین نوازد قرار داده و در حالتی که دهان او را نیمه بسته نگه داشته اید قاشق را به طرف بالا آورده تا دارو به آرامی درون دهان نوازد ریخته شود.

برای خوراندن راحتتر دارو به نوزاد می توان آن را با کمی شیر خشک یا شیر مادر مخلوط نموده و به او داد. البته به هیچ وجه دارو را با یک شیشه شیر کامل مخلوط نسازید چرا که امکان دارد کودک در یک نوبت نتواند همه شیر را مصرف کند و میزان داروی دریافتی اش کمتر از دوز تجویز شده باشد.
باید گفت سرنگ ها بهترین ابزار برای اندازه گیری میزان دارو و ضمنا نگهداری دارو برای دفعات بعد می باشند. تلاش کنید روند خوراندن دارو به نوازد را سریع انجام دهید تا او اذیت نشود و این کار برایش تجربه ای آزاردهنده نباشد.

در ادامه قابل ذکر است از پزشک بخواهید تا نوبت های دارو دادن به نوزاد را زیاد کند و به جای آن هر نوبت دوز دارویی کمتری به نوازد خورانده تا او راحتتر دارو را بخورد. ضمنا از آن جا که اکثر داروهای نوزادان مایع است خوراندن آن به نوزاد ساده تر می شود و بیشتر داروها با طعم دهنده های مصنوعی شیرین شده اند تا طعمشان نوزاد را اذیت نکند.
با این وجود قبول کردن طعم متفاوت دارو توسط نوزاد ممکن است به راحتی صورت نگیرد. ناگفته نماند نوزاد در ماه های ابتدایی نمی تواند از لبه قاشق های معمولی چیزی بخورد و از گوشه دهان او دارو خارج می شود.

بهتر است خوراندن دارو به نوازد توسط دو نفر انجام شود. به این شکل که نوازد را در یک ملحفه یا قنداق پیچیده تا دست و پا نزند و در حالی که نوزاد در آغوش مادر یا فرد دیگر است، فرد دوم دارو را به نوزاد بدهد. فردی که نوزاد در بغلش است می تواند آهسته با انگشت چانه نوازد را پایین کشیده تا دهان او باز شود.
همچنین می توانید موقع دارو دادن به نوزاد برایش آواز خوانده یا با او حرف زده تا حس آرامش پیدا کند و حرکات ناگهانی نداشته باشد. هر چند نوزاد متوجه معنی حرف های شما نمی شود ولی لحن و تن آرام صدای شما حس امنیت و اطمینان به او می دهد.

در مورد قطره های چشمی در حالتی که نوزاد در آغوش مادر یا فرد بزرگسال دیگر ثابت است نفر دوم به آرامی پلک پایین را به طرف پایین کشیده و قطره را بین چشم و پلک پایین بریزد. پس از ریختن قطره چشمی چند ثانیه ای سر نوزاد را به طرف عقب نگه دارید تا دارو از چشمش بیرون نریزد.
برای ریختن قطره گوش نوزاد را روی سطح مطمئنی قرار دهید طوری که گوش مبتلا به شمت بالا باشد بعد قطره را ریخته و صبر نمایید دارو کاملا وارد کانال گوش او شود. سپس به آرامی بخش غضروفی کوچک جلوی کانال گوش نوزاد را چند بار فشار داده تا دارو به طرف داخل گوش رفته و بیرون تراوش نکند.

نکات مهم برای دارو دادن به نوزادان

۱. پیش از مصرف دارو به کودک دستورالعمل درون جعبه را به دقت مطالعه نموده و مطابق با تجویز پزشک نوبت و اندازه دارو را تنظیم کنید. در ضمن به دستور نوشته شده و تفاوت قاشق چایخوری، غذاخوری یا مرباخوری توجه نموده و بهتر است از ابزار توصیه شده یا همراه دارو مانند پیمانه یا قطره چکان استفاده نمایید.

۲. چنانچه باید به نوزاد همزمان چند داروی مختلف را بدهید از مراقبان بهداشت و پزشک درباره تداخل دارویی حتما سوال کنید.

۳. در دارو دادن به نوزاد به وزن او دقت کنید. به طور معمول در دستورالعمل دارو، میزان دوز مصرفی طبق وزن کودک ارائه شده است. پیش از خوراندن دارو به نوزاد و نوع دارو توجه و میزان آن را با نسخه کنترل نموده و موقع اضافه کردن آب به داروهایی فرم سوسپانسیون دقت نمایید که کمتر یا بیشتر از حد نشانه آب اضافه نشود.

۴. چنانچه نوزاد بالاتر از ۶ ماه در مصرف دارو یا مکمل غذایی بدخلقی می کند می توانید با مشورت داروساز یا پزشک در صورت ممنوع نبودن دارو را با آبمیوه یا شیر مادر مخلوط کرده و به او بدهید.

۵. می توانید با مشورت پزشک پس از خوراندن دارو به نوزاد بالاتر از ۶ ماه به او کمی آب میوه بدهید تا مزه دهانش عوض شود.

۶. چنانچه کودک با بستن دهان از خوردن دارو امتناع می کند بینی او را بگیرید تا دهانش را باز کرده و به آرامی دارو را بخورانید.

۷. حتما از پزشک اطفال در مورد داروهایی که باید قبل، بعد یا همراه با غذا یا شیر مصرف شود سوال نمایید. بعضی داروها باید در تایم مشخصی پیش از غذا مصرف شوند. این زمان اهمیت زیادی داشته چرا که طراحی این نوع داروها طوری است که باید قبل از رسیدن وعده شیر یا وعده غذای کودک به روده رسیده باشند.

۸. هنگام تجویز دارو توسط پزشک اگر نوزاد شما داروی دیگری مصرف می کند را به وی اطلاع دهید تا مطابق آن دارو تجویز نموده و تداخل دارویی به وجود نیاید. و چنانچه تصور می کنید که ممکن است دستورالعمل های پزشک برای دارو دادن به نوزاد را فراموش می کنید آن را در مطب یادداشت نمایید.

۹. دارو یا داروها را سر موقع و نوبت معین به نوزاد داده و اگر یک نوبت را فراموش کردید در نوبت بعدی هرگز دوز آن را دوبرابر نکنید چرا که احتمال مسمومیت دارویی وجود دارد

۱۰. به مکان مناسب نگهداری داروی نوزاد خود که روی بطری یا جعبه درج شده دقت نمایید. به طور مثال برخی داروها باید در یخچال نگهداری شوند چرا که در محیط اتاق اثرات درمانی خود را از دست می دهند. ضمنا هیچ یک از داروها نباید در محیط مرطوب و در معرض نوسانات دمایی قرار بگیرند.

۱۱. بدون تجویز پزشک هیچ دارویی به نوزاد ندهید.