تعریف چاقی چیست؟
چاقی در معنای کلی به شکل افزایش و انباشت توده چربی در بدن تعریف شده و به دلایل مختلفی در افراد ایجاد خواهد شد. متاسفانه آخرین آمارها در این زمینه نشان داده است که حدود 300 میلیون نفر در جهان دچار چاقی بوده و مستعد ابتلا به بیماری های متابولیکی، سکته های قلبی و مغزی هستند. در آمریکا شیوع چاقی از میزان 3/15 درصد در سال 1995 به 9/23 درصد در سال 2005 و در ایران از 6/13 درصد در سال 1999 به 6/19 درصد در سال 2005 و 3/22 درصد در سال 2007 افزایش یافته است. متاسفانه چاقی امروزه یکی از بزرگترین معضلات حوزه سلامت در جمعیت کره زمین بوده و به دلیل افزایش ریسک ابتلا به سکته های قلبی، مغزی، مشکلات عروقی و بیماری های متابولیک، از اهمیت بسیار زیادی برخوردار می باشد.
عوامل ایجاد کننده چاقی
- زندگی کم تحرک و چاقی
- رفتارهای ناصحیح در غذا خوردن
- تأثیر عوامل روحی روانی بر میزان غذا خوردن
- پرخوری دوران کودکی
- آسیب های مغزی و ناهنجاری های نورولوژیک
- ژنتیک
راه های درمان چاقی
- کنترل رژیم غذایی
- استفاده از داروها
- افزایش فعالیت بدنی
- جراحی
جراحی لاغری چیست؟
جراحی لاغری یکی از روش های قطعی، نسبتا دائمی و موثر در کاهش وزن، لاغری و تناسب اندام است. این روش معمولا به عنوان آخرین خط درمان در جمعیت افراد مبتلا به چاقی شناخته شده و قادر به بهبود وضعیت جسمانی و فشارهای روحی روانی ناشی از این عارضه نامطلوب خواهد بود.
پیش از هر چیزی باید توجه داشت که جراحی لاغری نیز مانند تمامی جراحی های حوزه پزشکی دارای عوارض جانبی خفیف تا شدید بوده و با رعایت برخی از اصول و مراقبت های پس از عمل قابل کنترل خواهند بود.
افراد کاندید انواع جراحی لاغری
همانطور که پیشتر نیز گفته شد جراحی های لاغری آخرین خط درمان و رهایی قطعی از چاقی مفرط بوده و تنها در افرادی انجام خواهد شد که تمامی روش ها و درمان های اولیه درمان چاقی مفرط را اجرا نموده و هیچگونه نتیجه مطلوبی کسب نموده اند.
معاینه بیمار توسط روانپزشک و اطمینان از عدم وجود اختلالات روانی خوردن در متقاضی، یکی دیگر از شروط انجام درمان های جراحی لاغری بوده و در بسیاری از موارد توسط مشاورین روانشناس انجام خواهد شد. افراد مبتلا به بیماری های ناشی از چاقی مفرط مانند سندرم متابولیک، تصلب شرایین، مشکلات حرکتی، فشار خون بالا و … از دیگر افراد کاندید درمان چاقی با استفاده از جراحی های لاغری به شمار می آیند.
انواع جراحی لاغری چیست؟
-
جراحی لاغری بای پس معده به روش Roux-en-Y
جراحی بای پس معده یکی از شایع ترین و پرطرفدارترین نوع جراحی های لاغری در جمعیت متقاضیان است. این نوع از عمل جراحی طی دو مرحله انجام خواهد شد که عبارت اند از:
- در نخستین مرحله از این جراحی لاغری ابتدا جراح بخشی از قسمت فوقانی معده را با استفاده از بخیه مسدود نموده و یک کیسه کوچک ایجاد می نماید. علت این اقدام کاهش حجم معده و القای احساس سیری زود هنگام در بیمار است.
- در دومین مرحله از جراحی، پزشک جراح بخش میانی روده کوچک را به انتهای کیسه معده متصل نموده و با این اقدام مانع از جذب کالری بیشتر توسط قسمت فوقانی روده کوچک خواهد شد. باید توجه داشت که دوران نقاهت و بهبودی این روش جراحی به صورت لاپاراسکوپی بسیار سریع تر از روش سنتی با ایجاد برش بزرگ در فضای شکم خواهد بود.
اقدامات پیش از جراحی
توصیه می شود یک ماه پیش از جراحی، مصرف داروهای هورمونی و ضد بارداری، سه هفته پیش از جراحی، مصرف مکمل ها، مولتی ویتامین ها به ویژه آهن، داروهای رقیق کننده خون و دو هفته قبل از جراحی، مصرف داروهای گیاهی، کورتون ها، ضد التهابات، نوشیدنی های کافئین دار و ترکیبات صنعتی را تحت نظر پزشک معالج خود متوقف نمایید. معمولا رژیم غذایی بیمار یک روز پیش از جراحی تنها محدود به مایعات بوده و مصرف غذاهای چرب، شور، جامد و سنگین از یک روز پیش از جراحی تا ده روز پس از جراحی به هیچ عنوان توصیه نخواهد شد.
عوارض جراحی بای پس معده
- عدم جذب ویتامین B12 و سایر ویتامین های خانواده B
- افزایش ریسک ابتلا به فتق و ایجاد سنگ های صفراوی
- افزایش ریسک ابتلا به سندرم دامپینگ
- نیاز به جراحی مجدد در برخی از موارد
- نیاز به مصرف مکمل های غذایی تا پایان عمر
-
جراحی حلقه معده و یا باندینگ
این نوع از جراحی لاغری معمولا برای متقاضیانی انجام می شود که میزان چاقی کمتری در مقایسه با سایر افراد کاندید جراحی بای پس داشته و تنها از طریق کاهش حجم معده قادر به کاهش وزن ایده آل خواهند بود. این نوع از جراحی لاغری به دو شکل قابل تنظیم و غیرقابل تنظیم انجام شده و در طی فرآیند جراحی، یک کمربند قابل تنظیم به دور قسمت فوقانی معده پیچیده شده و کیسه بسیار کوچکی از معده با یک مسیر باریک به سمت پیلور و روده ایجاد خواهد شد. در مرحله بعد، دستگاه تنظیم کننده حجم کیسه معده با استفاده از بالون داخل کمربند، توسط جراح زیر پوست بیمار قرار گرفته و به کمربند اطراف قسمت فوقانی معده متصل خواهد شد. در این نوع از جراحی لاغری تنها با ایجاد کاهش حجم معده میتوان احساس سیری زودرس را القا نموده و تغییری در جذب کالری و مواد مصرفی ایجاد نخواهد شد.
افراد کاندید جراحی حلقه معده
- افرادی با توده بدنی 35 تا 40
- افرادی که توان تحمل رژیم های غذایی طاقت فرسا را ندارند
- افرادی که سن کمتری دارند
- افراد فاقد بیماری های قلبی، کلیوی، التهابی و تیروئید
اقدامات پیش از انجام این جراحی
قطع مصرف سیگار، دخانیات، مشروبات الکلی، نوشیدنی های گازدار، کافئین و سایر خوراکی های صنعتی از مهمترین توصیه ها و اقدامات ضروری پیش از انجام جراحی لاغری به روش باندینگ معده بوده و تاثیر بسیار عوارض احتمالی ناشی از این جراحی و کسب نتایج مطلوب پس از پایان درمان خواهد داشت.
اقدامات پس از جراحی لاغری
رعایت رژیم غذایی، اجتناب از نوشیدن مایعات همراه غذا، کنترل حجم غذای مصرفی، افزایش میزان جویدن و بلع آرام از مهمترین توصیه ها و اقدامات پس از این نوع از جراحی لاغری به شمار می‌آیند.
عوارض جراحی باندینگ معده
- تهوع و استفراغ در صورت پرخوری، نوشیدن مایعات همراه غذا، بلع سریع و جویدن نامناسب
- بروز عفونت در اطراف حلقه
- ایجاد عفونت و حساسیت پوستی در محل تنظیم باند
- حساسیت به جسم خارجی داخل احشا
-
جراحی اسلیو معده
یکی دیگر از انواع برگشت‌ناپذیر جراحی لاغری اسمی و گاسترکتومی است. در این نوع از جراحی لاغری بخشی از معده بریده و به شکل کامل برداشته خواهد شد. بریدن و خارج کردن قسمتی از معده در این عمل جراحی منجر به کاهش حجم معده، احساس سیری زودهنگام، کنترل هورمون ها و باکتری های روده و نهایتاً تاثیر آنها بر تنظیم اشتها و متابولیسم بدن خواهد شد. دلیل برگشت ناپذیر بودن این نوع از جراحی لاغری توصیه می شود افراد متقاضی بیش از اقدام به جراحی، نسبت به عوارض، فرآیند جراحی، نقاهت، اقدامات اولیه و ثانویه آن کاملاً آگاه بوده و پس از مشورت کامل و جامع با پزشک معالج خود اقدام به جراحی نمایند.
افراد کاندید جراحی لاغری اسلیو معده
- افرادی با شاخص توده بدنی بیشتر از ۴۰
- افراد مبتلا به چاقی مفرط و بیماری‌هایی مانند فشار خون بالا، قند خون بالا و ریسک ابتلا به سکته های قلبی و مغزی
- عدم اعتیاد به سیگار، مواد مخدر و مشروبات الکلی
- برخورداری از بیش از ۴۶ کیلوگرم اضافه وزن
- داشتن سلامتی جسمانی و عمومی نسبتاً بالا
عوارض جراحی اسلیو معده
- برهم خوردن تعادل قند خون و افزایش ریسک ابتلا به دیابت
- بازگشت مجدد کاهش وزن پس از ۵ سال
- بازگشت مجدد اشتهای فرد متقاضی و تمایل به پرخوری
-
جراحی لاغری با استفاده از بالن معده
بالن معده نوع دیگری از جراحی لاغری در جمعیت افراد مبتلا به چاقی و اضافه وزن است. در این قهرمانی بدون نیاز به بستری شدن بیمار در بیمارستان، یک بالون خالی از باد از طریق دهان بیمار به درون معده فرستاده شده و با پر کردن حجم اعظمی از معده احساس سیری زودرس و عدم تمایل به خوردن غذا را در فرد القا خواهد نمود. پیش از هر چیزی باید توجه داشت که جراحی بالن معده امروزه از رواج کمتری برخوردار بوده و به عنوان یکی از روشهای نسبتا منسوخ شده شناخته می شود. مطالعات، گزارشات و آزمایشات بالینی در خصوص این جراحی لاغری نشان داده است که نتایج حاصل از درمان کاملاً متفاوت بوده و در بسیاری از متقاضیان نتیجه بخش نخواهد بود.
افراد کاندید جراحی لاغری از طریق بالون معده
- افرادی که به شدت چاق بوده و اضافه وزن بیش از ۵۰ کیلوگرم دارند.
- افرادی که دچار عوارض ناشی از چاقی مانند دیابت، فشار خون، مشکلات قلبی عروقی و بیماری های ریوی هستند.
- افراد متقاضی که به هر دلیلی امکان بستری شدن در بیمارستان و دریافت داروهای بیهوشی را ندارند.
- متقاضیانی که احتیاج به کاهش ۱۰ الی ۱۵ کیلو گرم وزن پیش از انجام هرگونه جراحی لاغری را داشته باشند.
عوارض جراحی لاغری به روش بالن معده
- کاهش وزن جزئی و ناچیز
- ناراحتی معده
- تهوع و استفراغ
- درد شکم و یا ناحیه کمر
- بازگشت اسید معده به مری
- افزایش ریسک ابتلا به پارگی معده و انسداد روده
- مشکلات مربوط به هضم غذا و سوء هاضمه
- افزایش ریسک ابتلا به عفونت
یکی از مهمترین دلایل استقبال از این روش در سالیان گذشته دوران کوتاه نقاهت و عدم نیاز به بستری شدن و دریافت داروهای بیهوشی به شمار می‌آمد.
-
جراحی لیپوساکشن و یا لیپوپلاستی
لیپوساکشن یکی از روشهای مدرن و پرطرفدار در دو دهه اخیر به منظور کاهش حجم چربی های موضعی در افراد دارای اضافه وزن و چاقی موضعی است. جراحی لیپوساکشن در چند سال گذشته دستخوش تغییرات و پیشرفت های بسیار زیادی شده و توانسته است به عنوان یکی از روش های موثر، کم عارضه و برگشت‌ناپذیر در جمعیت متقاضیان کاهش وزن شناخته شود.
افراد کاندید جراحی لیپوساکشن
- افرادی با اضافه وزن کمتر از ۲۰ کیلوگرم
- افراد دارای پوست سالم
- افراد با عدم سابقه حساسیت، اگزما و بیماری های پوستی
- افراد نسبتاً کم سن
- افراد دارای پوست انعطاف پذیر
- افراد مبتلا به چاقی موضعی به ویژه چاقی شکم و ران
جراحی لیپوساکشن چگونه انجام می شود؟
در این عمل جراحی معمولاً برش های کوچکی در مناطق کاندید ایجاد شده و با استفاده از لوله های فلزی باریک، دستگاه مکنده و در مدرن ترین نوع جراحی از اولتراسوند به منظور مکش و بیرون راندن چربی های عمیق منطقه مورد نظر استفاده می شود. بازو، شکم، پهلوها، کمر، باسن، ران، ساق پا و پشت از مهمترین مناطق کاندید لیپوساکشن به شمار می آیند.
عوارض جراحی لیپوساکشن
- چروک های نامطلوب پوستی
- عفونت
- افزایش ریسک ابتلا به لخته های خون
- تغییرات نامطلوب رنگ پوست
- درد طولانی مدت در ناحیه مورد نظر
- آسیب سطحی و یا عمقی به اعصاب، عروق خونی و احشای داخلی
- افزایش ریسک ابتلا به ترومبوز
-
جراحی لاغری لیپوماتیک
این نوع از جراحی لاغری موضعی نیز به منظور بیرون راندن چربی های انباشته شده در نواحی مختلف بدن مورد استفاده قرار گرفته و در مقایسه با روش لیپوساکشن از دقت بالاتر، خطا و عوارض جانبی کمتری برخوردار است. فرایند جراحی لیپوماتیک، افراد کاندید این نوع جراحی لاغری، عوارض جانبی، اولیه و ثانویه در این عمل با لیپوساکشن مشابه بوده و از تغییرات جزئی برخوردار می باشد.
-
جراحی زیبایی شکم و یا اصطلاحاً ابدومینوپلاستی
این جراحی یکی از پرطرفدارترین و رایج ترین جراحی های پلاستیک و زیبایی اندام به شمار می آید. در این جراحی، حذف چربی های انباشته شده و برش پوست اضافی ناحیه شکم، پهلو و کمر منجر به ایجاد توازن و تناسب اندام بیمار شده و بدشکلی های بدن را مرتفع خواهد نمود. در این جراحی، بیمار تحت بیهوشی عمومی قرار گرفته و دو برش نسبتا بزرگ از استخوان لگن در یک سمت تا استخوان لگن در سمت دیگر و یک برش در اطراف ناف ایجاد خواهد شد. این جراحی احتیاج به 2 تا 5 ساعت زمان داشته و با کشیدن پوست دو طرف بدن به سمت یکدیگر انجام خواهد شد.
عوارض جراحی ابدومینوپلاستی
- افراد کاندید جراحی ابدومینوپلاستی
- افراد چاقی که اخیرا با کاهش وزن شدیدی روبرو بوده اند
- افراد دارای پوست شل
- خانم هایی که چندین مرتبه بارداری و زایمان را تجربه نموده اند
