بلفارواسپاسم چیست؟

بلفارواسپاسم یا Blepharospasm ، در واقع یک نوع دیستونی یا به عبارتی انقباض غیرارادی و بی اختیار است که به صورت مکرر و طولانی مدت ، منجر به انقباض یک عضله یا مجموعه ای از عضلات می گردد.
منظور از بلفارواسپاسـم ، بسته شدن غیر ارادی پلک ها می باشد. از بلفارواسپاسـم می توان به عنوان عارضه ای یاد کرد که متاسفانه پیشرونده بوده و غالبا بانوان مسن را درگیر می کند.
تعدد و شدت حملات بلفارواسپاسـم ؛ با پیشروی بیماری ، تشدید شده و در برخی موارد به بسته شدن پلک ها برای چند ساعت می انجامد ؛ تا جایی که فرد برای چند ساعت بینایی خود را از دست می دهد.
ممکن است سبب ایجاد افسردگی شده و از حضور فرد در اجتماع ممانعت به عمل آورد.
ناگفته نماند با تمرکز بر روی یک فعالیت خاص ، می توان تعداد حملات بلفارواسپاسـم را کاهش داد.
همچنین توجه داشته باشید که حملات بلفارواسپاسـم در هنگام خواب متوقف می گردد.

علت بلفارواسپاسم

بلفارواسپاسـم در بیشتر موارد بدون علت مشخصی ایجاد می شود.
در واقع دلایل بلفارواسپاسـم ناشناخته است، اما تصور می شود ناهنجاری عملکرد مغز در این بیماری نقش دارد.

توجه داشته باشید که این عارضه ؛ به دنبال تنش ها و استرس و نیز قرارگیری در محیط های ناشناس ، شدت می یابد.
لازم به ذکر است داروهای خاص مانند داروهای ضد روان پریشی و پارکینسون می توانند علائم مشابه بلفارواسپاسـم را ایجاد کنند و برخی از داروها به عنوان عامل بلفارواسپاسـم در افراد مستعد شناخته شده اند.
به طور کلی محققان معتقدند ترکیبی از عوامل محیطی و ژنتیکی ، علت بروز بیماری است.
یک نظریه رایج این است که این عوامل باعث اختلال در عملکرد گانگلیون ( یاخته عصبی ) پایه مغز می شود. یاخته های عصبی پایه مغز در تنظیم عملکرد حرکتی و مهار حرکات نا منظم نقش مهمی دارند.

تشخیص بلفارواسپاسم

به منظور تشخیص بلفارواسپاسـم ، باید به چشم پزشک یا پزشک فوق تخصص جراحی پلاستیک چشم مراجعه نمود.
هیچ آزمایش یا تصویر برداری خاصی برای تشخیص بلفارواسپاسـم وجود ندارد و بر اساس اطلاعات بیمار و معاینه بالینی خواهد بود. نتایج آزمایش در بیشتر موارد طبیعی است.
لذا باید اشاره داشت که این عارضه ، بدون نیاز به عکسبرداری و آزمایشات خاص و تنها از طریق معاینه بالینی بیمار قابل تشخیص خواهد بود.
شایان ذکر است در مواردی که نیاز به رد ریسک اختلالات همراه ؛ به عنوان مثال وجود تومور باشد ، اقدامات پاراکلینیک برای بیمار تجویز خواهد شد.
توجه داشته باشید که ممکن است بلفارواسپاسـم ، اشتباه تشخیص داده شود یا اصلا تشخیص داده نشود ، زیرا علائم آن با طیف وسیعی از مشکلات دیگر مانند پتوز ( افتادگی پلک ) مشترک است.

علائم بلفارواسپاسم

در مراحل ابتدایی، موجب انقباض غیرارادی نشده و تنها با احساس حساسیت به نور و خشکی چشم همراه است.
به تدریج ، در اثر مواجهه با عوامل تحریک کننده چشم؛ نظیر حرکات سریع سر و چشم، نور آفتاب، باد و… شروع می شود.
ممکن است گاهی، خستگی ، فشار عاطفی ، اضطراب ، مصرف زیاد الکل یا کافئین و حساسیت را داشته باشد.

چه عواملی این بیماری را تشدید میکند؟

• التهاب پلک
• التهاب ملتحمه
• قرمزی و خشکی چشم
• عوامل محیطی مانند باد، نور شدید، آلودگی هوا
• کمبود ویتامین و مواد معدنی
• فشار بینایی 
• دخانیات 

اسپاسم نیمه صورت ممکن است در ابتدا با گرفتگی ساده چشم اشتباه گرفته شود ، زیرا این وضعیت معمولا با تأثیر بر عضلات اطراف چشم آغاز می شود.
این اسپاسم ها در نهایت به سایر عضلات همان طرف صورت گسترش می یابند و باعث انقباض عضلات فک ، دهان ، گونه و گردن خود به خود شوند.
اسپاسم نیمه صورت نادر است ، اما به دلیل سوء عملکرد ساختار عمیق مغزی ایجاد نمی شود.
محققان بر این باورند که اسپاسم نیمه صورت ، در اثر تحریک عصب صورت بروز می کند. اگر رگ خونی فشار زیادی به عصب وارد کند ، این تحریک ممکن است اتفاق بیفتد.

درمان

هیچ آزمایش خاصی برای تشخیص بلفارواسپاسـم وجود ندارد ، بنابراین مراجعه به چشم پزشک مهم است. چشم پزشک همچنین با در نظر گرفتن سابقه پزشکی فرد دچار انقباض چشم ، ارزیابی بالینی کامل انجام می دهد.
در صورت تشخیص بلفارواسپاسـم ، چندین گزینه درمانی وجود دارد ؛ شامل :

• تزریق بوتاکس ( سم بوتولینوم )

تزریق باعث ضعف عضلات کنترل کننده پلک می شود و به تسکین هر گونه اسپاسم کمک می کند. اثرات بوتاکس معمولا حدود 3 ماه طول می کشد ، بنابراین باید تکرار شود.
به طور کلی تزریق بوتاکس ؛ از جمله راهکارهای موثر ، اما زودگذر برای درمان بلفارواسپاسـم به شمار می رود.
تزریق بوتاکس به موضع مورد نظر ، منجر به جذب پایانه های عصبی که وظیفه انقباض عضلات را بر عهده دارند ، شده و بدین ترتیب سبب فلج موقتی عضلات می شود و برای بازه زمانی کوتاهی ( 3 الی 6 ماه ) به درمان بلفارواسپاسـم می انجامد.
برای ماندگار کردن نتیجه درمان ، باید نسبت به تکرار تزریق اقدام شود ؛ البته به خاطر داشته باشید که تزریق بوتاکس گاها عوارضی اعم از تاری دید ، افتادگی پلک و دوبینی را در پی دارد.
اگرچه این عوارض ، زودگذر و موقت هستند و به تدریج از بین می روند ؛ اما با این وجود به درمان بلفارواسپاسم با بوتاکس توصیه نمی شود.

• داروهای خوراکی

اگر تزریق بوتاکس علائم را تسکین دهد، پزشکان ممکن است داروهایی را برای جلوگیری از سیگنال های حرکتی بیش از حد مغز تجویز کنند.
لازم به ذکر است که هیچ گونه درمان دارویی قطعی برای بلفارواسپاسـم موجود نیست.
داروهایی از قبیل داروهای ضد افسردگی ، آرامبخش و ضد تشنج که در  این راستا تجویز می گردند ؛ صرفا جهت کنترل این عارضه هستند و به درمان قطعی آن نخواهند انجامید.
لذا می توان گفت که به منظور درمان بلفارواسپاسـم ، دارودرمانی تاثیر چندانی ندارد و استفاده از دارو تنها باعث بهبود موقت و نسبی بیماری می شود.

جراحی بلفارواسپاسـم

اگر هیچ روش درمانی دیگری موفقیت آمیز نباشد ، جراحی می تواند یک گزینه باشد. میکتومی موثرترین جراحی درمانی بلفارواسپاسـم است.
این روش شامل از بین بردن برخی یا تمام ماهیچه هایی است که در بسته شدن پلک نقش دارند. این گزینه آخرین چاره درمان است.
جراحی بلفارواسپاسـم ، از شایع ترین روش های درمان بلفارواسپاسـم محسوب می شود که طی آن بخشی از عضلاتی که موظف به بستن پلک ها هستند برداشته می شوند.
افراد به منظور انجام جراحی بلفارواسپاسـم ، حتما باید به جراح فوق تخصص پلاستیک چشم مراجعه نمایند ؛ تا دچار عوارض احتمالی عمل نشده و این عمل جراحی به درمان موثر آن ها بیانجامد.

تحریک مغز

درمان دیگری که تحت بررسی است تحریک عمیق مغز نام دارد. در این روش ، یک الکترود در مغز گذاره می شود تا به تنظیم مناطق حرکتی ناکارآمد کمک کند. مطالعات نشان داده است که این گزینه می تواند بلفارواسپاسـم را درمان کند.

درمان های حمایتی

ماساژ دادن عضلات گونه ، فک و لثه گاهی اوقات می تواند موارد خفیف را تسکین دهد.
کمپرس گرم روی قسمت فوقانی صورت و چشم ها به شل شدن عضلات و از بین بردن تنش عضلانی کمک میکند.
در صورت امکان ، مصرف داروهایی که باعث بلفارواسپاسـم می شوند یا آن را تشدید می کنند ، متوقف کنید.
هنگام کار با کامپیوتر ، ارگونومی داشته باشید. فاصله بازو از صفحه کلید را رعایت کنید.
تلفن همراه را نزدیک چشمان خود نگه ندارید. خستگی چشم را تشدید می کند. در صورت امکان از نور طبیعی استفاده کنید.
به افراد مبتلا توصیه می شود در هنگام بیرون رفتن از منزل ، از عینک هایی آفتابی تیره استفاده کنند تا نور خورشید موجب تحریک چشم آن ها نشود.
همانطور که در ابتدای مقاله اشاره شد ، خشکی چشم از عوامل تشدید کننده بلفارواسپاسـم می باشد ؛ بنابراین برای افراد مبتلا به این بیماری ، مرطوب کننده های چشمی و قطره های اشک مصنوعی تجویز می شود تا با جلوگیری از خشکی چشم ، حملات بلفارواسپاسـم قابل کنترل گردد.