ضرورت انجام آزمایش هموگلوبین چیست؟
بروز اختلال در عملکرد هموگلوبین‌ها با نشانه‌هایی از جمله زردی پوست، سرگیجه‌های مکرر و احساس خستگی شدید در طول روز همراه باشد. آزمایش هموگلوبین با اندازه‌گیری سطح هموگلوبین خون زیر نظر پزشک معالج با یک آزمایش خون ساده انجام می‌شود تا این دست اختلالات را شناسایی کند. برای آگاهی از ضرورت انجام آزمایش هموگلوبین و تفسیر آن ادامه مطلب را دنبال کنید.
Hgb در آزمایش خون چیست؟
هموگلوبین پروتئینی در گلبول‌های قرمز خون است که اکسیژن را از ریه‌ها گرفته و به سایر بافت‌ها و اندام‌های بدن انتقال می‌دهد. در مقابل دی اکسید کربن را از اندام‌ها گرفته و به ریه‌ها باز می‌گرداند. Hgb در آزمایش خون همان تعداد هموگلوبین‌های اندازه‌گیری شده پس از انجام چکاپ کامل بدن است.
اگر آزمایش Hgb میزان سطح هموگلوبین خون را پایین‌تر از حد نرمال نشان دهد به این معنی است که تعداد گلبول‌های قرمز کاهش پیدا کرده و فرد به بیماری کم خونی مبتلا شده است. دلایل متعددی می‌توانند در بروز کم خونی تأثیر داشته باشند:
- کمبود ویتامین
- خونریزی
- وجود بیماری‌های مزمن
اگر مقدار Hgb در آزمایش خون مقداری بالاتر از حد طبیعی را نشان دهد می‌تواند دلایل مختلفی از جمله اختلال خونی پلی سیتمی ورا، کم آبی بدن، مصرف دخانیات از جمله سیگار و زندگی در ارتفاعات رخ دهد.
چه کسانی باید آزمایش Hgb انجام دهند؟
آزمایش Hgb یکی از رایج‌ترین تست‌های خونی است که به عنوان بخشی از آزمایش کامل خون CBC انجام می‌شود. در برخی افراد نیاز است تا این آزمایش با هدف تشخیص بیماری و اجری شیوه درمانی مناسب تجویز شود. این افراد شامل موارد زیر می‌شوند:
- زنان باردار
- افرادی که جراحی بزرگی دارند یا آن را انجام داده‌اند.
- افرادی که در مدفوع یا استفراغ خود خون مشاهده کنند.
- افرادی که با خستگی مفرط و کاهش وزن غیر متعارف مواجه هستند.
- کسانی که دارای قاعدگی‌های سنگین با خونریزی شدید هستند.
- افراد مبتلا به بیماری‌های خاص مانند لوسمی
- افرادی که سابقه خانوادگی ابتلا به اختلالات خونی دارند.
- افرادی که از مواد غذایی دارای آهن یا مواد معدنی کم استفاده می‌کنند.
بهترین زمان برای انجام آزمایش هموگلوبین
هرگاه فرد با علائمی مشابه با موارد زیر مواجه شود، نیاز است تا با مراجعه به پزشک، آزمایش Hgb را انجام دهد. این علائم عبارت‌اند از:
- احساس ضعف و خستگی شدید
- کمبود انرژی برای انجام فعالیت‌های روزانه
- از حال رفتن و غش کردن
- رنگ پریدگی
- تنگی نفس
علاوه بر این در صورت داشتن علائم بالینی مانند موارد زیر نیاز است تا پزشک انجام این آزمایش را تجویز کند:
- سابقه خانوادگی ابتلا به بیماری‌های خاص مانند تالاسمی، کم خونی و سایر اختلالات خونی
- استفاده از رژیم غذایی بدون آهن و مواد مغذی
- بروز عفونت طولانی مدت در بدن
- خونریزی شدید در اثر وارد شدن جراحت یا جراحی
تفسیر آزمایش Hgb
نتایج به دست آمده از آزمایش Hgb بر اساس واحد گرم در دسی لیتر اندازه‌گیری می‌شود. مقدار نرمال هموگلوبین‌های موجود در گلبول‌های قرمز بسته به جنسیت افراد می‌تواند متفاوت باشد:
- برای مردان: ۲/۱۳ الی ۶/۱۶ گرم در دسی لیتر
- برای زنان: ۶/۱۱ الی ۱۵ گرم در دسی لیتر
عوامل مختلفی وجود دارند که باعث می‌شوند سطح Hgb از مقدار طبیعی خود خارج شود. سطح پایین هموگلوبین خون می‌تواند به دلایل زیر اتفاق افتد:
- انواع مختلف بیماری‌های کم خونی
- تالاسمی
- بیماری‌های کبدی
- سرطان و سایر بیماری‌های خاص تأثیر‌گذار بر مغز استخوان مانند سرطان خون
- کمبود آهن، ویتامین B۱۲
- کم کاری تیروئید
سطح بالای هموگلوبین نیز ممکن است به دلایل زیر رخ دهد:
- بیماری ریه
- بیماری‌های قلبی
- اختلال پلی سیتمی ورا که موجب تولید بیش از اندازه گلبول قرمز در خون می‌شود
- سر درد
- احساس خستگی
- تنگی نفس
در صورت داشتن سطح غیر طبیعی Hgb در آزمایش خون نمی‌توان به طور قطع درباره وجود بیماری و اختلال صحبت کرد. زیرا فاکتور‌های دیگری مانند رژیم غذایی، میزان فعالیت‌های بدنی، دارو‌ها، دوره قاعدگی و… می‌توانند تأثیر به سزایی در افزایش یا کاهش مقدار آن داشته باشند.
در کنار تست Hgb، پزشک با هدف تشخیص کمبود اکسیژن خون آزمایش RBC را تجویز می‌کند. RBC تعداد گلبول‌های قرمز موجود در خون را اندازه‌گیری می‌کند. ممکن است این سؤال مطرح شود که پایین بودن RBC نشانه چیست؟ هرگاه سطح هموگلوبین و تعداد گلبول‌های قرمز خون کاهش پیدا کند با علائمی مانند ضربان قلب نامنظم، خستگی مزمن، رنگ پریدگی و… مواجه می‌شود که همگی از نشانه‌های پایین بودن سطح RBC یا کمبود اکسیژن خون است.
هنگامی که افراد آزمایش کامل خون CBC را انجام می‌دهند، فاکتور MCH نیز مشاهده می‌شود. معنی MCH در آزمایش خون، میانگین تعداد هموگلوبین‌های بدن است که مشابه با دو فاکتور قبلی وظیفه حمل انتقال اکسیژن به سایر قسمت‌های بدن را بر عهده دارد. در واقع به منظور اندازه‌گیری تعداد هموگلوبین‌ها در یک واحد گلبول قرمز را نشان می‌دهد. کاهش مقدار آن به معنای کاهش سطح هموگلوبین خون است که خود عامل عدم اکسیژن‌رسانی مطلوب به اندام‌ها و بروز بیماری و مشکلات در بدن فرد می‌شود.
علائم Hgb پایین در آزمایش خون
میزان هموگلوبین پایین در خون به این معنی است که بدن تعداد گلبول‌های مورد نیاز خود را نتوانسته تأمین کند و فرد به بیماری کم خونی مبتلا شده است. با توجه به اینکه هموگلوبین‌ها در گلبول‌های قرمز وجود دارند در نتیجه این دو پارامتر به یکدیگر وابسته هستند.
علائم رایج پایین بودن Hgb شامل موارد زیر است:
- خستگی و ضعف شدید
- رنگ پریدگی در پوست صورت
- مشکلات تنفسی از جمله تنگی نفس
- احساس درد در قفسه سینه
- ضربان قلب بالا و سریع
- احساس سرما در دست و پا‌ها
- متورم شدن دست‌ها
- سر درد
- مواجه شدن با مشکل در هنگام انجام فعالیت‌های روزانه و فیزیکی
تمامی این علائم به دلیل کاهش اکسیژن‌رسانی به بافت‌ها و اندام‌های بدن در اثر کم شدن سطح هموگلوبین خون است. وجود این علائم و نقص در دراز مدت منجر به بروز اختلال در حافظه شده و ناتوانی تمرکز و افت یادگیری را به همراه خواهد داشت. بهتر اسن بدانید که سرطان خون نیز موجب پایین آمدن Hgb در آزمایش خون می‌شود.
انجام آزمایش Hgb در منزل و هومکا!
اگر با علائم مشابه با کاهش سطح Hgb مواجه هستید و می‌خواهید آن را اندازه‌گیری کنید، نیازی نیست به صورت حضوری به آزمایشگاه مراجعه کنید. کافی است با مراجعه به سایت www.homeca.ir و یا تماس با شماره ۰۲۱۶۷۳۷۱ درخواست خود را در سامانه خدمات آزمایشی هومکا ثبت کرده و آزمایش خود را با نمونه‌گیری در محل توسط کارشناسان سلامت ما در هومکا انجام دهید.
پلتفرم هومکا به شما این امکان را می‌دهد تا در استان تهران و شهرهای قزوین، آمل، قم، کرج، رشت، تبریز، شیراز، اصفهان، اهواز و مشهد به صورت آنلاین با آزمایشگاه طرف قرارداد هومکا ارتباط برقرار کرده و آزمایش خود را محل مورد نظر انجام دهید. تحت پوشش قرار دادن تمامی بیمه‌های تکمیلی و پایه از جمله خدمات هومکا است تا افراد با آسودگی خاطر از سلامت خود آگاه شوند.
