آمپول یائسگی زودرس و حیاتی‌ترین نکاتی که باید بدانید!
یائسگی زمانی ایجاد می‌شود که تخمک گذاری و دوره ماهانه متوقف شود، با وجود اینکه این عارضه نیازی به درمان ندارد؛ اما راهکاریی برای کنترل علائم در نظر گرفته شده که یکی از این موارد می‌تواند آمپول یائسگی زودرس باشد؛ اما جزء روش‌های متداول نیست. اکثر خانم‌ها در سنین 45 تا 55 سالگی یائسگی را تجربه می‌کنند که میانگین سنی آن حدودا 51 سال است.
بر اساس مطلب یائسگی زودرس دکتردکتر برخی در سنین کمتر از 45 سالگی یائسگی را تجربه می‌کنند که به عنوان یائسگی زودرس و افرادی که قبل از 40 سالگی یائسگی را تجربه کنند، به عنوان یائسگی پیش رس تشخیص داده می‌شود. گاهی این عارضه به دلیل جراحی برای برداشتن تخمدان‌ها یا درمان‌هایی مانند پرتو درمانی یا شیمی درمانی رخ می‌دهد، چنین حالتی باعث عدم توانایی برای بارداری می‌شود و مسئله‌ای جدی برای فرد خواهد بود. خوشبختانه راهکارهایی برای کنترل علائم در نظر گرفته شده است که در ادامه در این مورد بیشتر توضیح خواهیم داد.
آشنایی با علائم یائسگی زودرس
باید از علائم این عارضه به خوبی مطلع باشید تا با شناسایی علائم به پزشک مراجعه کنید:
- تغییراتی در چرخه قاعدگی، تغییر در الگوی خونریزی و ایجاد خونریزی نامنظم
- تعریق
- گرگرفتگی
- اختلال خواب
- مشکلات ادراری مانند افزایش تکرر ادرار یا بی‌اختیاری ادرار
- خشکی واژن
- تغییرات رفتاری
- افزایش یا کاهش وزن
- احساس درد
دلایل ایجاد یائسگی زودرس
منظور از نوع زودرس این است که تخمدان‌ها قبل از رسیدن به سن 40 سالگی خود به خود از کار می‌افتند. حتی امکان چنین مشکلی نیز در اوایل 20 سالگی وجود دارد. خوشبختانه راهکارهایی برای کنترل علائم به طور مثال تهیه آمپول یائسگی زودرس، قرص، کرم و… وجود دارد. از دلایل احتمالی ایجاد آن می‌توان به چنین مواردی اشاره کرد:
دلایل ناشناخته
در اغلب مواقع علت دقیق را نمی‌توان تشخیص داد، چنین شرایطی به عنوان یائسگی زودرس ایدیوپاتیک شناخته می‌شود.
شرایط خود ایمنی
حدود 10 تا 30 درصد از خانم‌های مبتلا به بیمار خود ایمنی مانند کم کاری تیروئید، بیماری کرون، آرتریت روماتوئید و لوپوس دچار این عارضه می‌شوند.
شرایط ژنتیکی
حدود 5 تا 30 درصد از این افراد به دلایل ژنتیکی مبتلا به این عارضه می‌شوند.
عفونت‌های ویروسی
شواهد و تحقیقات در این مورد قطعی نیست؛ اما این احتمال وجود دارد که عفونت ویروسی مانند اوریون یا سیتومگالوویروس باعث یائسگی زودهنگام در برخی از خانم‌ها شود.
نحوه تشخیص یائسگی زودرس
زمانی که با توجه به علائمی که ذکر کردیم به پزشک مراجعه می‌کنید، چندین مورد را برای تشخیص در نظر می‌گیرد:
- سابقه پزشکی، معاینات پزشکی و بررسی سابقه خانوادگی
- تحقیق برای رد سایر علت آمنوره یا عدم قاعدگی مانند کاهش وزن شدید، بارداری، سایر اختلالات هورمونی و برخی بیماری‌های دستگاه تناسلی
- بررسی شرایط مرتبط با یائسگی زودرس مانند بیماری‌های خود ایمنی
- تجویز آزمایشات ژنتیکی برای تشخیص شرایط ژنتیکی مرتبط با یائسگی زودهنگام
- آزمایش خون برای بررسی سطح هورمون
آیا یائسگی زودرس کاملا قابل درمان است؟
در حال حاضر راهکارهای درمانی که برای این عارضه در نظر گرفته‌اند، به تاخیر یا کاهش علائم ناشی از یائسگی کمک می‌کند؛ اما هیچ راه مطمئن و قطعی برای درمان و بازگشت فرد به حالت طبیعی وجود ندارد. با این حال محققان در حال انجام تحقیق برای رسیدن به راهکارهای جدیدی برای کمک به بچه دار شدن این افراد هستند. در سال 2016 دانشمندان یونانی درمان جدیدی را اعلام کردند، این روش به خانم‌ها کمک می‌کند مجدد قاعدگی را تجربه کنند؛ اما اطلاعات چندانی در خصوص تاثیرگذاری و عملکرد آن وجود ندارد.
نتیجه گزارش دانشمندان اینگونه بوده است که بسیاری از خانم‌های 46 تا 49 ساله با آمپول یائسگی زودرس یعنی تزریق پلاسمای غنی از پلاکت (PRP) به تخمدان کاملا درمان شدند. به طور کلی این روش درمانی برای بهبود بافت استفاده می‌شود؛ اما اثربخشی آن برای هدف از درمان ثابت نشده است. دانشمندان ادعا می‌کنند که این روش برای دو سوم خانم‌های تحت درمان بسیار موثر عمل کرده است، با این حال به عنوان یک گزینه درمانی قطعی و موثر نمی‌توان در نظر گرفت.
آیا نیاز به تزریق آمپول یائسگی زودرس است؟
کنترل این بیماری بسته به زمان شروع یائسگی متفاوت است. پزشک با در نظر گرفتن خطرات احتمالی ناشی از یائسگی زودهنگام، درمان جایگزین هورمونی (HRT) را به تمامی خانم‌هایی که دچار یائسگی زودهنگام یا نارسایی تخمدان هستند، توصیه می‌کند، مگر اینکه این روش برای آنها ضرر داشته باشد.
طی این روش درمانی، هورمون‌های استروژن و پروژسترون که توسط تخمدان‌ها تولید می‌شوند، برای کنترل علائم به تعادل می‌رسند. استفاده این روش به شکل‌های متفاوتی کاربرد دارد که گاهی بنا به دستور پزشک و شرایط بیمار ممکن است به صورت تزریقی یعنی استفاده از آمپول یائسگی زودرس باشد. تزریق راهکار متداولی نیست و به شکل‌های متفاوت دیگری درمان جایگزین هورمونی را انجام می‌دهند که متداول‌ترین آنها به شرح زیر است:
استروژن:
- قرص
- حلقه واژن
- قرص واژینال
- پچ
- اسپری یا ژل
اگر رحم خارج نشده باشد، پروژسترون نیز باید مصرف کنید تا از پوشش داخلی رحم در برابر اثرات ناشی از استروژن محافظت کنید. پروژسترون نیز به چنین صورتی برای بیماران در نظر گرفته می‌شود:
- پچ ترکیبی با استروژن
- IUS
- قرص
اگر به دلیل یائسگی زودرس میل جنسی کمی داشته باشید و این روش برای شما اثربخش نباشد، ممکن است تستوسترون نیز به شما پیشنهاد شود.
مشکلات ناشی از کاهش استروژن در یائسگی زودرس
یائسگی زودهنگام باعث کاهش سطح استروژن می‌شود؛ زیرا تخمدان‌ها تولید این هورمون را در بدن متوقف می‌کند. اگر سطح استروژن پایین باشد، سلامت خانم‌ها را تحت تاثیر قرار می‌دهد و خطر ابتلا به برخی از بیماری‌ها مانند پوکی استخوان افزایش می‌یابد. مشکلات دیگری که به دنبال کاهش استروژن افزایش می‌یابد، مواردی مانند سرطان تخمدان و کولون، از بین رفتن دندان، بیماری پریودنتال و ایجاد آب مروارید است.
نکته مهمی که وجود دارد، افراد به دلیل تجربه یائسگی زودتر از زمان طبیعی، از مزایای محافظتی استروژن بهره کمتری می‌برند و در معرض خطر بیشتر موارد ذکر شده خواهند بود. به همین جهت پزشک درمان جایگزینی هورمونی که ممکن است به صورت آمپول یائسگی زودرس جهت تعادل هورمون باشد تجویز کند؛ اما روش‌های دیگری از جمله تجویز قرص، پچ، کرم و… بیشتر برای درمان و کنترل علائم رایج هستند.
فواید هورمون درمانی برای یائسگی زودرس
همانطور که گفتیم هورمون درمانی به روش‌های مختلف مانند آمپول یائسگی زودرس، قرص، کرم و … به هدف تسکین علائم و بهبودی تجویز می‌شود. این روش‌ها به تسکین این موارد کمک می‌کند:
- گرگرفتگی
- خشکی واژن و رابطه جنسی دردناک
- تعریق شبانه، خشکی و خارش پوست
آشنایی با سایز مزایای آن:
- کاهش خطر ابتلا به پوکی و شکستگی استخوان
- بهبود خلق و خو و سلامت روان
- کاهش خرابی دندان
- کاهش خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ
- کاهش خطر ابتلا به دیابت
- بهبود دردهای مفصلی
کلام آخر
زمانی که خانم کمتر از 45 سالگی قاعدگی را به دلایل غیر پزشکی تجربه نکند، به عنوان یائسگی زودهنگام شناخته می‌شود. برای افرادی که قصد بارداری دارند، نگران کننده‌ترین مسئله در این مواقع، عدم توانایی بارداری است. با این حال راهکارهایی برای کنترل علائم در نظر گرفته‌اند تا بتوانند این دوره را راحت و با عوارض کمتری پشت سر بگذرانند.
