کاهش وزن
کاهش وزن سریع چاقی به دلایل مختلفی ازجمله رژیم غذایی، سبک زندگی بر مبنای بی‌تحرک، عوامل ژنتیکی، وضعیت سلامتی یا استفاده از داروهای خاص ممکن است اتفاق بیفتد.
اما اینکه چگونه و با چه راهکاری به دنبال کم کردن وزن خود و درمان چاقی باشیم راهکارهای مختلفی وجود دارد.
داشتن وزن اضافی میتواند خطرات و مشکلات سلامتی را افزایش دهد و همچنین کاهش وزن میتواند ناامیدکننده و دشوار باشد، اما حتی کم کردن فقط 5 تا 10 درصد از وزن بدن میتواند مزایای سلامتی قابل‌توجهی به همراه داشته باشد.
ورزش و تغییرات رژیم غذایی ابزاری برای کاهش وزن سالم هستند. بااین‌حال، برخی افراد این موارد را مؤثر نمی‌دانند و به سراغ مصرف دارو یا جراحی‌های لاغری می‌روند.
اما پیش از اینکه به بررسی درمان چاقی بپردازیم، باید بگوییم برای اینکه بتوانید لاغری شوید باید علت چاقی را در خود پیدا کنید. برای پیدا کردن این پاسخ بهتر است با یک متخصص تغذیه مشورت کنید.
عوامل ایجاد چاقی
- بی‌تحرکی
- رژیم غذایی نادرست
- وضعیت روحی
- خواب ناکافی
- بیماری
ازجمله بیماری‌هایی که باعث چاقی در افراد می‌شوند
تیروئید
اولین موردی که پزشک در راستای کشف علت چاقی شما بررسی می‌کند تیروئید است.
در توضیح این بیماری باید بگوییم غده‌ای به شکل پروانه در قسمت جلویی گردن است هورمون‌هایی را تولید می‌کند. اگر روال تولید هورمون‌های تولیدشده توسط تیروئید کاهش یابد فرد دچار کم‌کاری تیروئید شده که منجر به افزایش وزن می‌شود.
در این حالت پزشک برای درمان چاقی شما باید به درمان وضعیت غده تیروئید بپردازد.
سندروم روده تحریک‌پذیر
از مشکلات رایج در ناحیه روده افراد است که باعث حالت نفخ و التهاب می‌شود.
طبق بررسی‌ها نشان داده‌شده است که افرادی که بدنشان نسبت به انسولین از خود مقاومت نشان می‌دهد دچار افزایش وزن و چاقی می‌شوند؛ که در این روال با کنترل دیابت وزن مدیریت خواهد شد.
سندروم تخمدان پلی کیستیک
این بیماری در بانوان زیادی شایع است که باعث به‌هم‌ریختگی سیکل منظم دوران قاعدگی در آن‌ها و افزایش وزن می‌شود.
رشد بیش از حد تعداد باکتری‌هایی که در روده وجود دارد باعث ایجاد نفخ و مشکلات شکمی و چاقی می‌شود که برای درمان باید از یک متخصص داخلی کمک بگیرید.
افزایش سطح کورتیزول
در قسمت قبلی مقاله گفتیم که یکی از عوامل چاقی وضعیت روحی نامناسب است. استرس و اضطراب در افراد باعث افزایش سطح کورتیزول و اشتها می‌شود که چاقی و اضافه‌وزن را به دنبال دارد. در درمان چاقی از این نوع همراهی یک مشاور و روانشناس در کنار متخصص تغذیه لازم و ضروری است.
این دوران که معمولاً در حدود 40 سالگی در بانوان شکل می‌گیرد و منجر به توقف سیکل قاعدگی و تغییرات در هورمون‌ها می‌شود معمولاً باعث افسردگی و چاقی در خانم‌ها می‌شود. در درمان چاقی براثر یائسگی بهتر است یک برنامه ورزشی مطلوب و رژیم غذایی برمبنای دوری از شیرینیجات را دنبال کنید.
عوارض جانبی برخی از دارو ها مانند کورتون ها باعث ایجاد چاقی موقت یا دائم می‌شود که معمولاً پزشکان و متخصصین راهکارهای مختلفی جهت مقابله با این روند ازجمله رژیم غذایی سالم، ورزش و … مطرح می‌کنند.
در این بیماری سطح اسید معده بیش‌ازحد معمول شده و باعث درد، نفخ و حتی سوختگی در ناحیه مری می‌شود. افرادی که درگیر این بیماری هستند معمولاً با خوردن خوراکی در فواصل زمانی کوتاه سعی می‌کنند تا این مشکلات را کنترل کنند اما باید بگوییم این راهکار اشتباه است و خیلی زود باعث اضافه‌وزن و مشکلات جدید می‌شود.
افرادی که زخم معده دارند همانند رفلکس برای کاهش درد ناشی از زخمی که در روده و معده آن‌ها شکل‌گرفته، غذای بیشتری می‌خورند. این درمان موقتی است زیرا غذا روی سطح زخم را برای مدت کوتاهی پوشانده و درد آن را کاهش می‌دهد اما ترمیم و بهبودی حاصل نخواهد شد و فقط مشکل اضافه‌وزن پیش می‌آید.
یک راه مؤثر در درمان چاقی
گرفتن رژیم غذایی اصلاح‌شده یک راه موثر در درمان چاقی می‌باشد
جایگزینی غذاهای پرچرب با میوه و سبزی‌ها بیشتر میتواند به فرد در کاهش وزن کمک کند.
یکی از دلایل افزایش وزن و چربی بیش‌ازحد، زمانی است که فرد کالری بیشتری نسبت به کالری موردنیاز برای سوخت‌وساز بدنش مصرف کند. باگذشت زمان، این میتواند منجر به افزایش وزن شود.
برخی از انواع مواد غذایی به‌احتمال‌زیاد منجر به افزایش وزن می‌شوند. بعضی از غذاهای فرآوری شده حاوی مواد افزودنی مانند شربت ذرت با فروکتوز بالا هستند. این میتواند باعث ایجاد تغییراتی در بدن شود که منجر به افزایش وزن اضافی گردد.
کاهش مصرف مواد غذایی فرآوری شده، تصفیه‌شده و آماده که دارای قند و چربی زیاد هستند و افزایش مصرف غلات سبوس‌دار و سایر غذاهای پر فیبر مانند میوه و سبزی‌ها تازه میتواند به فرد در کاهش وزن کمک کند.
یکی از مزایای یک رژیم غذایی پر فیبر این است که بدن سریع‌تر احساس سیری می‌کند و این باعث می‌شود برای خوردن غذا و میان وعده‌های بیشتر وسوسه نشود. غلات سبوس‌دار به شخص کمک می‌کنند تا مدت طولانی‌تری احساس سیری کند، زیرا آهسته‌تر انرژی خود را آزاد می‌کنند.
فیبر و غلات کامل نیز می‌توانند به کاهش خطر تعدادی از عوامل مرتبط با سندرم متابولیک کمک کنند.
سندرم متابولیک شرایطی است که شامل تعدادی از مشکلات سلامتی ازجمله دیابت نوع 2، فشارخون بالا و مشکلات قلبی عروقی است. این بیماری‌ها در افراد چاق بیشتر دیده می‌شود.
پزشک یا متخصص تغذیه میتواند به شما یک استراتژی و برنامه مناسب برای کاهش وزن را پیشنهاد دهد.
از رژیم‌های غذایی بی‌پایه و اساس خودداری کنید
تلاش برای کاهش وزن سریع با رژیم‌های غذایی ناخوشایند خطرات زیر را به همراه دارد
- ممکن است مشکلات و بیماری‌های جدیدی ایجاد شود.
- کمبود ویتامین‌های مختلف میتواند رخ دهد.
- دستیابی به کاهش وزن سالم دشوارتر است.
- در بعضی موارد ممکن است پزشک پیشنهاد کند که فردی که چاقی شدید دارد باید از رژیم غذایی مایع بسیار کم‌کالری پیروی کند. یک متخصص تغذیه و لاغری باید این استراتژی را رصد کند تا در حین پیروی از رژیم، فرد در سلامتی کامل بماند.
درمان چاقی با افزایش فعالیت بدنی و ورزش
اگر مشکل در مفاصل زانو ندارید، بالا رفتن از پله‌ها به‌جای استفاده از آسانسور میتواند یک ورزش خوب باشد.
درحالی‌که بدن برخی کالری‌ها را حتی وقتی فرد فقط در حال نشستن یا خوابیدن است، می‌سوزاند، اما برای بیشتر افراد، هرچه فعال‌تر باشند، کالری بیشتری می‌سوزاند.
فعالیت‌های بدنی و ورزش علاوه بر کمک به کاهش وزن در شما و درمان چاقی باعث حفظ سلامتی نیز می‌گردد. در مقالات پزشکی متعدد ذکرشده که ورزش کردن باعث جلوگیری از بروز حدود بیست نوع بیماری خواهد شد.
یکی از بیماری‌های که با ورزش می‌توان خطر ابتلا به آن را تا حدود 40 درصد کاهش داد دیابت نوع دو است.
پزشکان متخصص در این زمینه تأکید دارند که بزرگ‌سالان باید حداقل 150 دقیقه فعالیت با شدت متوسط را در هفته انجام دهند، برای مثال، 5 جلسه 30 دقیقه ورزش در هفته بهترین حالت تقسیم و زمان‌بندی می‌باشد و بهتر است برای هر ست حدود 10 دقیقه زمان بگذارید.
هر فعالیت ورزشی بر اساس اصول اولیه و سبکی دارند باعث افزایش ضربان قلب و تنفس شما می‌شوند و این تغییر حالت باعث افزایش سوخت‌وساز بدنی و لاغری خواهد شد.
ازجمله ورزشی‌هایی که در درمان چاقی با در نظر گرفتن وضعیت جسمانی توصیه می‌شود
- پیاده‌روی سریع
- دوچرخه‌سواری
- شنا تفریحی
- رقصیدن
برابر توصیه‌هایی دیگر شما می‌توانید در هفته 75 دقیقه ورزش سرعتی، شدید و ترکیبی داشته باشید.
ازجمله مثال‌های این سبک فعالیت‌های ورزشی
- دویدن
- زومبا
- ورزش‌های رقابتی مثل تنیس و فوتبال
همچنین شما باید 2 روز در هفته تمرینات قدرتی و تعادل انجام دهید. این میتواند به‌صورت یک کلاس ورزشی تی آر ایکس، وزنه‌برداری و یا تای چی باشد.
نکته دیگری که بسیار حائز اهمیت است، این است که شما علاوه در فعالیت‌های ورزشی‌ای که انجام می‌دهید، پرتحرک باشید و از نشستن‌های طولانی‌مدت خودداری کنید.
با بهانه مختلف در طی روز سعی کنید بیشترین تحرک را داشته باشید.
پزشک متخصص تغذیه، مشاور کاهش وزن یا مربیان ورزشی می‌توانند به شما در ایجاد برنامه‌ای متناسب با نیازها و شرایط شخصی خود و با اهداف قابل تحقق و انگیزه کمک کنند.
همچنین پیدا کردن فعالیت‌هایی که از آن‌ها لذت می‌برید و به آن‌ها علاقه‌مند باشید بسیار مهم است. فعالیت دریک کلاس جمعی یا ورزش با دوستان یا خانواده میتواند به شما در ایجاد انگیزه کمک کند.
امروز شروع کنید، هیچ‌وقت دیر نیست!
حتماً برای فعالیت و انجام حرکات ورزشی سعی کنید مطالب مفید بخوانید و با درک درست از تأثیرگذاری حرکات و نحوه صحیح اجرای آن‌ها بهترین بازدهی را تجربه کنید.
اگر اضافه‌وزن شما زیاد است ممکن است لازم باشد برای درمان چاقی خود، هرروز بیشتر ورزش کنید. برای جلوگیری از چاقی، 60 تا 45 دقیقه فعالیت با شدت متوسط در روز توصیه می‌شود. برای جلوگیری از افزایش وزن، لازم است شما هرروز 60-90 دقیقه فعالیت انجام دهید و به‌مرور در زمان تثبیت وزن آن را کاهش دهید.
شواهد نشان داده‌اند که در صورت داشتن استراتژی‌های دیگری، در کنار تغییر رژیم و شیوه زندگی، میتواند برای کاهش وزن موفق‌تر باشد مانند:
- تعیین اهداف واقعی کاهش وزن
اگر چاق هستید، از دست دادن تنها 3٪ از وزن اصلی بدن میتواند خطر ابتلا به عوارض مربوط به چاقی را به میزان قابل‌توجهی کاهش دهد.
- افزایش تمرکز
آهسته‌تر غذا بخورید و هنگام غذا خوردن سعی کنید از تمام تمرکز خود استفاده کنید.
به‌هیچ‌عنوان هنگام غذا خوردن مشغول تماشای تلویزیون و یا استفاده از موبایل نباشید.
- مدیریت شرایط
اجتناب از موقعیت‌هایی که می‌دانید ممکن است در معرض پرخوری قرار بگیرید.
هنگام عصبانیت، خوشحالی و ناراحتی خوردن‌ها اهرمی برای کنترل عواطف و احساسات می‌شوند.
- اطرافیان
خانواده و دوستانتان را در تلاش برای کاهش وزن و درمان چاقی خود درگیر کنید، آن‌ها می‌توانند به شما انگیزه دهند.
- نظارت بر پیشرفت شما
سعی کنید یک جدول هفتگی داشته باشید و وزن خود را ثبت کنید تا با انجام این کار انگیزه بیشتری بگیرید.
- پشتیبان
یک حامی متخصص در کنار شما میتواند در هر بازه با آنالیز بدنی کام ضمن اصلاح الگو غذایی و ورزشی شما، حمایت روحی بسیاری داشته باشد. ما در فیت کلاب برای حضور در کنار شما آماده هستیم.
- جلوگیری از بازیابی مجدد وزن
این نکته را به خاطر بسپارید که با کاهش وزن بدن به مواد غذایی کمتری (کالری) نیاز دارید، بنابراین بعد از گذشت چند ماه کاهش وزن، وزن شما تثبیت می‌شود، حتی اگر همچنان رژیم خود را دنبال کنید.
اگر به‌محض از دست دادن وزن دوباره به کالری قبلی خود برگردید، ممکن است که دوباره اضافه‌وزن را تجربه کنید. افزایش فعالیت بدنی تا 60 دقیقه در روز و ادامه تماشای آنچه می‌خورید ممکن است به شما در کاهش وزن کمک کند.
آیا داروهای لاغری میتواند درمان چاقی باشد؟
آزمایش‌ها و تحقیقات زیادی در راستای پیدا کردن داروهای لاغری انجام‌شده و داروهای مختلفی برای لاغری در بازار موجود است و با توجه به گستردگی این بحث در مقاله داروی لاغری به بررسی چند نمونه رایج در این داروها پرداختیم.
عمل جراحی
جراحی‌ها و متدهای مختلفی برای درمان چاقی مطرح‌شده‌اند اما باید بدانید هرکدام از آن‌ها عوارض جانبی خود رادارند.
در ادامه مقاله به معرفی و بررسی برخی از این جراحی‌ها می‌پردازیم:
عمل بای پس معده به روش Roux-en-Y
در عمل لاغری که بسیار رایج است با بریدن قسمت بالایی معده باعث می‌شوند تا شما حجم کمتری غذا مصرف کنید و این موضوع باعث لاغری شما می‌شود.
این عمل برگشت‌ناپذیر است و ازجمله عوارض آن می‌توان به فقر مواد غذایی، کمبود ویتامین D و B12، فتق و سنگ کیسه صفرا اشاره کرد.
عمل لاغری بای پس معده به روش انحراف بلیو پانکراتیک توسط duodenal switch
این عمل جراحی که در درمان چاقی استفاده می‌شود. حدوداً 80 درصد معده در این عمل برداشته می‌شود. این عمل فقط در مورد افرادی که چاقی خیلی زیاد دارند استفاده می‌شود و عوارض جانبی بسیار زیادی ازجمله خونریزی، مشکلات تنفسی، عفونت ریه، سو تغذیه و … دارد.
عمل لاغری لاپاراسکوپی باندینگ شکمی قابل تنظیم
در این درمان چاقی حلقه که امکان باد شدن دارد را دور قیمت بالایی معده می‌پیچند و وقتی میزان باد را افزایش می‌دهند این حلقه دهانه معده را تنگ می‌کند و از این طریق میزان غذای مصرفی فرد و احساس سیری را تنظیم می‌نمایند.
این عمل به دلیل آسان‌تر بودن در بین سایر عمل‌ها طرفدارهای بیشتری دارد.
اما در صورت مصرف مواد قندی و شیرینی‌ها امکان افزایش وزن زیاد است.
از عوارض جانبی این عمل عفونت و یا حرکت کردن باند پیچیده شده دور معده و حالت تهوع در هنگام پرخوری می‌باشد.
عمل لاغری اسلیو (گاسترکتومی)
اسلیو از جدیدترین متدهای لاغری می‌باشد که همانند روش بای پس بخشی از معده حذف می‌گردد.
هنوز از تأثیر این عمل در طولانی‌مدت نتایج دقیقی به دست نیامده. از عوارض این جراحی دیابت نوع دو و افزایش وزن در طولانی‌مدت بیان‌شده است.
جراحی لاغری پیلیکاسیون
در این عمل روی معده به روش لاپاراسکوپی بخیه‌هایی می‌زنند (مثل پلیسه روی دامن) و از این طریق باعث کاهش حجم معده افراد می‌شوند.
عوارض خاصی از این درمان چاقی ذکر نشده اما با توجه به اینکه هیچ قسمتی از معده حذف نمی‌شود امکان برگشت وزن و بازگشت به حالت اولیه امکان‌پذیر است.
عمل بای پس روده
در این درمان چاقی برخلاف سایر عمل‌های لاغری قسمتی از روده کوچک حذف می‌شود.
و بدن کالری کمتری جذب می‌کند اما این جراحی به دلیل اینکه افراد بعدازآن باید رژیم غذایی محدود و پیگیری‌های مستمر داشته باشند خیلی پرطرفدار نیست.
پیکرتراشی یا عمل لاغری لیپوماتیک
در این درمان چاقی، پزشک بدون خونریزی و جراحی به تخلیه چربی‌های زائد و اضافه در بدن شما می‌پردازد. امروزه این روش بسیار پرطرفدار شده و در بسیاری از کلنیک های لاغری انجام می‌شود اما باید توجه داشته باشید که انجام این کار ممکن است باعث آسیب دیدن اعضای داخلی بدن، آمبولی ریه، سوختگی در سطح پوست و واکنش آلرژیک شود.
عمل لاغری لیپوساکشن
این جراحی که بیشتر در دسته عمل‌های زیبایی قرار می‌گیرد با تخلیه چربی از نواحی خاص باعث تغییر شکل و فرم بدنی می‌شود.
عوارض این عمل بسیار زیاد است و از موارد آن می‌توان به مشکلات قلبی، تنفسی، عفونت، تورم و … اشاره کرد.
ابدومینوپلاستی
در ابدومینوپلاستی که به آن جراحی زیبایی شکم نیز می‌گویند بخشی از پوست و چربی اضافه شکم جمع و کشیده می‌شود. این درمان لاغری در کوتاه‌مدت رواج دارد و با توجه له حالت ارتجاعی پوست با مرور زمان و عدم رعایت رژیم غذایی و فعالیت‌های ورزشی، شکم به حالت سابق خود برمی‌گردد.
ازجمله روش‌های دیگری که در درمان چاقی استفاده می‌شود ماساژ است.
آیا ماساژ در فرآیند لاغری و درمان چاقی اثرگذار است؟
در پاسخ باید بگوییم بله. ماساژ با ایجاد تحریک در ناحیه غدد لنفاوی شما و افزایش جریان خون باعث می‌شود تا بدن شما تحریک و سوزاندن چربی‌های اضافی و جمع شده در نواحی خاص بپردازد.
اما باید بگوییم این لاغری خیلی چشم‌گیر نخواهد بود و بیشتر به رفع حالت سلولیتی پوست کمک می‌کند.
انواع مختلفی از ماساژ در درمان چاقی مطرح می‌شود که هرکدام با تأکید بر قسمت خاصی از بدن شما فرآیند چربی سوزی را انجام می‌دهند.
روشی دیگر در درمان چاقی که این روزها موردتوجه قرارگرفته است فیزیوتراپی است.
تعجب نکنید حتی دستگاه‌های فیزیوتراپی هم می‌توانند باعث لاغری شوند.
این دستگاه‌های مخصوص با واردکردن جریان به بدن شما باعث ایجاد چربی سوزی می‌شوند و معمولاً برای افراد مسن بسیار کاربردی‌تر می‌باشند.
عوارض خاصی در این درمان چاقی مطرح نشده اما مانند روش ماساژ، این کاهش وزن در این روال نیز چشم‌گیر نیست.
