وقتی علائم و نشانه‌های تشکیل تومور در مغز بروز پیدا می‌کند، پزشکان از انواع مختلف روش‌های اسکن مغزی برای تشخیص دقیق این بیماری کمک می‌گیرند. یکی از بهترین و پرکاربردترین روش‌های اسکن یا تصویربرداری از مغز استفاده از نوار مغز یا EEG است. سوالاتی که پیش می‌آید این است که نوار مغز چگونه با ثبت فعالیت الکتریکی مغز می‌تواند تغییرات ناشی از وجود تومور را شناسایی کند؟ در این نوشتار قصد داریم درباره امکان‌پذیربودن تشخیص تومور با نوار مغز، کافی بودن یا نبودن این ابزار برای تشخیص تومور مغزی و کاربردهای این ابزار صحبت کنیم. لطفا تا انتها همراه ما باشید تا اطلاعات بیشتری در مورد نوار مغز و تومور کسب کنید.
آیا تشخیص تومور با نوار مغز امکان پذیر است؟
نوار مغز (EEG) ابزاری است که فعالیت الکتریکی مغز را ثبت می‌کند و در بیشتر مواقع برای تشخیص اختلالاتی مانند صرع، تشنج و سایر ناهنجاری‌های الکتریکی مغز کاربرد دارد؛ اما بین نوار مغز و تومور به‌طور مستقیم رابطه‌ای وجود ندارد و این روش به تنهایی قادر به شناسایی تومورهای مغزی نیست. در واقع تومورهای مغزی ممکن است تغییراتی در الگوهای الکتریکی مغز ایجاد کنند؛ اما این تغییرات اختصاصی نیستند و نمی‌توانند به‌طور قطعی وجود تومور را نشان دهند.
برای تشخیص دقیق این تومورها باید از روش‌های تصویربرداری مانند امآرآی (MRI) و سی‌تی‌اسکن (CT Scan) استفاده شود. این تکنیک‌ها تصاویر دقیقی از ساختارهای داخلی مغز ارائه می‌دهند و پزشکان از این طریق می‌توانند وجود، اندازه و محل تومور را بادقت شناسایی کنند. درست است که نوار مغزی می‌تواند به شناسایی برخی ناهنجاری‌های مغزی کمک کند؛ اما برای تشخیص تومور مغزی به استفاده از روش‌های تصویربرداری پیشرفته نیاز است.
آیا نوار مغز برای تشخیص تومور کافی است؟
نوار مغزی، تستی ایمن و کم‌خطر است که فعالیت‌های الکتریکی مغز را بررسی می‌کند؛ اما همانطور که در بخش قبلی اشاره کردیم، رابطه مستقیمی بین نوار مغز و تومور مغزی وجود ندارد و این روش برای تشخیص تومور کافی نیست. درواقع الگوهای غیرطبیعی در فعالیت‌های الکتریکی مغز ممکن است متخصص مغز و اعصاب را به وجود ضایعه یا تومور در داخل مغز مشکوک کند. اگر این شک ایجاد شود، پزشک برای تأیید نهایی و تشخیص دقیق تومور از روش‌های مختلفی استفاده می‌کند. و در این صورت لازم است که حتما به کلینیک مغز و اعصاب پزشک اول که بهترین کلینیک تشخیص و درمان این بیماری در تهران است، مراجعه کنید. و اما روش‌های تشخیص تومور مغزی را در ادامه بررسی کرده‌ایم.
معاینه عصبی
این روش شامل بررسی دقیق بینایی، شنوایی، تعادل، هوشیاری و قدرت عضلانی بیمار است. تومورها با تحت‌فشار قرار دادن بخش‌های خاصی از مغز عملکرد دستگاه عصبی را دچار اختلال می‌کنند. پزشک با انجام این معاینه تغییرات غیرطبیعی را شناسایی کرده و در صورت مشاهده علائم مشکوک به وجود تومور، آزمایش‌های تکمیلی را تجویز می‌کند.
بررسی نوار مغزی
نوار مغزی فعالیت‌های الکتریکی مغز را اندازه‌گیری و ثبت می‌کند. در صورت وجود اختلالات ناشی از تومور الگوهای غیرطبیعی در امواج مغزی ظاهر می‌شوند. الگوهای غیرطبیعی نوار مغز و تومور را نمی‌توان به‌صورت قطعی به هم ربط داد و همانطور که قبلا هم توضیح دادیم، این روش به‌تنهایی تومور را نشان نمی‌دهد؛ اما پزشک متخصص مغز و اعصاب از آن برای تشخیص اولیه و تصمیم‌گیری درباره انجام تصویربرداری‌های پیشرفته مانند امآرآی استفاده می‌کند.
تصویربرداری امآرآی
امآرآی روشی است که در آن از میدان مغناطیسی قوی و امواج رادیویی برای تهیه تصاویر دقیقی از مغز استفاده می‌شود. این روش کاملاً ایمن است و تومورها را با وضوح بالا نشان می‌دهد. گاهی از ماده حاجب برای مشاهده بهتر تومور مغزی استفاده می‌شود. امآرآی امکان تعیین اندازه، محل و ماهیت تومور را نیز برای پزشک فراهم می‌کند.
تصویربرداری سی‌تی‌اسکن
سی‌تی‌اسکن از اشعه ایکس برای تهیه تصاویر مقطعی از مغز استفاده می‌کند. این روش به شناسایی سریع تومورها کمک زیادی می‌کند. در این روش نیز برای بهبود دقت تصاویر از ماده حاجب استفاده می‌شود. سی‌تی‌اسکن به دلیل استفاده از اشعه برای کودکان یا افراد حساس به اشعه روش مناسبی نیست.
نمونه‌برداری از مایع مغزی نخاعی
این روش برای تعیین نوع دقیق تومور و بررسی تغییرات سلولی در مایع مغزی-نخاعی کاربرد دارد. پزشک با واردکردن سوزنی بلند به ناحیه پایینی ستون فقرات نمونه‌برداری را انجام می‌دهد. این اطلاعات برای برنامه‌ریزی درمان یا تأیید نتایج تصویربرداری ضروری است.
کاربردهای نوار مغز
از مهمترین کاربردهای نوار مغز می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- تشخیص وجود تومور یا ضایعه بدخیم در داخل مغز: با استفاده از نوار مغزی می‌توان تغییرات در فعالیت مغزی را که ممکن است به دلیل وجود تومور یا ضایعه بدخیم در مغز باشد، شناسایی کرد.
- تشخیص تشنج در بیماران مبتلا به صرع: یکی از کاربردهای نوار مغزی، تشخیص صرع است. این آزمایش غیرتهاجمی و بدون درد با قرار دادن الکترود روی پوست سر، الگوهای غیرطبیعی فعالیت الکتریکی مغز را شناسایی کرده و به تعیین نوع تشنج و برنامه‌ریزی درمان کمک می‌کند.
- بررسی فعالیت مغز در بیماران حین کما: نوار مغزی برای ارزیابی فعالیت مغزی در بیماران کما نیز کاربرد دارد و می‌تواند نشان دهد که آیا مغز هنوز فعالیتی دارد یا خیر.
- تشخیص بیماری آلزایمر و زوال عقل: یکی دیگر از کاربردهای نوار مغزی این است که گاهی الگوهایی را نشان می‌دهد که با اختلالات شناختی مرتبط با آلزایمر و زوال عقل همخوانی دارد.
- بررسی انواع مختلف آسیب‌های مغزی: نوار مغزی به شناسایی آسیب‌های مغزی مانند خونریزی یا آسیب‌های ناشی از ضربه کمک می‌کند و نشان می‌دهد که چطور مغز به این آسیب‌ها واکنش نشان می‌دهد.
- تشخیص ابتلا به انواع عفونت مغزی از جمله آنسفالیت: نوار مغزی می‌تواند تغییرات الکتریکی مغز را که ناشی از عفونت‌های مغزی مانند آنسفالیت است، شناسایی کند.
- تشخیص دلیل از دست دادن حافظه، گیجی و غش: یکی دیگر از کاربردهای نوار مغزی این است که با کمک آن می‌توان علل زمینه‌ای اختلالات الکتریکی مغز را که باعث از دست دادن حافظه، گیجی یا غش می‌شوند، تشخیص داد.
- تشخیص و بررسی علت اختلالات خواب: در بیماران مبتلا به اختلالات خواب با egg می‌توان الگوهای خواب غیرطبیعی را شناسایی کرد و مشکلاتی مانند آپنه خواب یا بی‌خوابی را تشخیص داد.
- تشخیص آنسفالوپاتی یا بیماری‌های موثر در بروز اختلال عملکرد در مغز: نوار مغز برای شناسایی تغییرات در فعالیت مغز که ناشی از بیماری‌های مغزی مانند انسفالوپاتی است نیز کاربرد دارد.
کلینیک مغز و اعصاب پزشک اول
در این نوشتار راجع‌به رابطه نوار مغز و تومور مغزی صحبت کردیم و توضیح دادیم که این روش به تنهایی قادر به شناسایی تومورهای مغزی نیست و در کنار روش‌هایی مانند امآرآی، سی‌تی‌اسکن و نمونه‌برداری از مایع مغزی نخاعی برای تشخیص تومور یا ضایعه کاربرد دارد. برای انجام نوار مغزی می‌توانید به مرکز مغز و اعصاب تهران (کلینیک پزشک اول) مراجعه کنید. این مرکز با استفاده از تجهیزات پیشرفته و تیم پزشکی مجرب خدمات تشخیصی و درمانی متنوعی را به مراجعه‌کنندگان خود ارائه می‌دهد. برای کسب اطلاعات بیشتر و مشاهده جزئیات خدمات به وب‌سایت کلینیک به نشانی www.pezeshke-maghz.com مراجعه کنید.
